In de film The post zet actrice Meryl Streep haar prachtig neer: Katharine Graham (1917-2001), uitgever van The Washington Post in de jaren zestig en zeventig. Een vrouw die intrigeert. Wie was Katharine Graham?
Ze werd ‘the most powerful woman of America’ genoemd – en vond dat verschrikkelijk. “Het klinkt alsof ik een gewichtheffer ben,” grapte ze in 1992 tijdens een openbaar interview. Bovendien: “Wat er werkelijk mee wordt bedoeld, is dat je een vrouw bent die een bedrijf leidt en dat men dat ongelooflijk vindt. Het is een beetje seksistisch.” Zelf vond ze, terugkijkend, dat ze twee levens had geleid. Eén leven dat begon met haar geboorte en op haar 46e eindigde met de dood van haar man, Phil Graham. En toen kwam haar tweede leven, waarin ze als president van The Washington Post Company een van de meest succesvolle, invloedrijke en, vooruit krachtige, vrouwen van de Verenigde Staten werd.
Heldin van het vrije woord
Haar glorietijd komt bij de publicatie van de Pentagon Papers, in 1971; een spannende episode in haar leven én in de persgeschiedenis (zoals verfilmd in The post). Kay (Katharine) moet beslissen of de krant geheime rapporten over Amerikaanse deelname aan de Vietnamoorlog zal publiceren – tegen de nadrukkelijke wens van de regering in. De krant ligt al bij de drukker als ze tijdens een feestje thuis wordt gebeld: zetten ze door of niet?
Er is best veel wat tegen pleit: het bedrijf is bezig met een beursgang en de kans is groot dat publicatie de verkoop van aandelen geen goed zal doen. In dat geval kan ze alles kwijtraken: niet alleen de krant, maar ook haar privévermogen. Maar haar redacteuren weten haar ervan te overtuigen dat het hier ook om de persvrijheid gaat. “Ik was op dat moment echt geen heroïsche leider,” bekent Kay in de jaren negentig in een televisie-interview. “Ik haalde diep adem en piepte tegen Ben: ‘Ga maar door.’” En zo wordt ze de heldin van het vrije woord.
Niet lang daarna schrijven The Post-verslaggevers Bob Woodward en Carl Bernstein geschiedenis door het Watergateschandaal, dat in 1974 leidt tot het aftreden van president Richard Nixon, op de kaart te zetten. Hierbij hoeft Katharine geen knopen door te hakken, maar steunt ze ‘haar’ redacteuren consequent bij het onthullen van de waarheid. Dat wordt door het establishment, waartoe ze ook zelf behoort, niet op prijs gesteld. Als Woodward en Bernstein om commentaar op hun onthullingen vragen aan John Mitchell, Nixons campagneleider, reageert hij met de beroemd geworden kreet: “Jééézus! Als jullie dát schrijven, gaat de tiet van Katie Graham in een dikke, vette wringer.”
Een rolmodel voor vrouwen
In de jaren zeventig en tachtig bevindt Katharine Graham zich op de top van haar macht. Ze kan charmant direct en vriendelijk zijn, maar ook afstandelijk, arrogant en argwanend. Zeker in het begin van haar carrière is ze vaak onzeker en eenzaam. Van de vrouwenbeweging moet de ‘limousine liberal’ eerst niks hebben. Later, nadat ze maar al te vaak tegen vooroordelen en seksisme is aangelopen én dankzij vele gesprekken met feminist, journalist en activist Gloria Steinem, verandert ze van mening. Ze wordt een rolmodel voor vrouwen en haar aanwezigheid in de Forbes 500 alleen al verandert het old boys network voorgoed.
Na haar pensionering in 1993 schrijft ze haar meeslepende memoires: het in 1998 met de Pulitzerprijs bekroonde boek Persoonlijke geschiedenis. Ze wilde het boek per se zelf schrijven, vertelt ze in haar voorwoord, ook al beseft ze dat schrijven niet haar beroep is. Maar van dat soort beperkingen trekt ze zich op dit punt in haar leven nog maar weinig aan.
Ze sterft op 17 juli 2001, nadat ze bij een val op straat lelijk op haar hoofd terecht is gekomen. Haar begrafenis wordt live uitgezonden op de lokale televisiezenders en bijgewoond door de groten der aarde, zoals Bill en Hillary Clinton, goede vriend Henry Kissinger en Microsoft-baas Bill Gates. En zo komt er ook een einde aan haar ‘tweede leven’.
- Het volledige verhaal ‘De twee levens van uitgever Katharine Graham’ is te lezen in Flow 5.
Tekst Liddie Austin Fotografie Getty Images
