Vergeten foto's

De Duitse Anke Heelemann verzamelt oude foto’s en complete albums met momenten die niemand zich meer herinnert. Door haar projecten krijgen ze jaren later weer waarde.

In 2006 opende Anke Heelemann (1979) in haar woonplaats Weimar een ‘Fachgeschäft für vergessene Privatfotografien’, een ‘vakhandel voor vergeten privéfoto’s’. Klinkt zo fijn poëtisch, een plek waar je kunt grasduinen in belangrijke momenten in de levens van anderen. De tragiek is wel dat het niemands herinneringen meer zijn, ze zijn weggegooid. “Dat is zo fascinerend aan de foto’s,” vertelt Heelemann.

“De betekenis is verdwenen, omdat je niet weet naar wie of wat je zit te kijken. Voor mij zijn ze daarom als een blanco canvas. Dat het verhaal achter de foto’s verloren is gegaan, geeft mij de vrijheid om ze onder te brengen in nieuwe verhalen.  Ik gebruik ze op allerlei manieren in projecten, in de hoop dat ze weer waardevol worden voor mensen en een nieuw leven krijgen.”

Een goed voorbeeld is ‘Bildnachrichtendienst’ (beeldberichtendienst), een project waarvoor ze een Berlijnse galerie inrichtte als postkantoor. “Je kon daar in mijn archief een foto voor iemand uitzoeken, er een berichtje bij schrijven en dat in een postvak leggen. De ander moest dan naar het postkantoor komen om het te bekijken en te lezen. Zo werd een afgedankte foto waardevol voor mensen in deze tijd.  Misschien plaats ik deze foto’s ook nog een keer op mijn website als foto van de maand, dan krijgen ze nog weer een nieuw leven.  De site is trouwens de online voortzetting van de inmiddels opgeheven stenen winkel, het Fachgeschäft, dat mijn allereerste project was.”

oude foto's

Lees ook: De zogeheten 4D-methode helpt je stress te verminderen

De foto’s vond ze eerst vooral op vlooienmarkten en soms bij het grof vuil. “Later ben ik ook albums en collecties gaan kopen op Ebay, en ik krijg steeds meer toegestuurd van mensen die van mijn projecten hebben gehoord. Het is een enorme verzameling geworden. Om het overzicht te kunnen bewaren, ben ik de foto’s gaan archiveren. De verdeling is gaandeweg ontstaan door foto’s steeds weer te bekijken en te sorteren.

Soms valt je dan iets op zonder dat je weet waarom. Zo viel mijn oog een keer op een kussen met een ingedeukte bovenkant. Opeens zag ik ze overal – blijkbaar maken veel mensen zo’n deuk in hun kussens – dus dat is een aparte categorie geworden. Door zo’n overeenkomst te benoemen, gaat de kijker anders kijken. Kussens worden dan opeens de hoofdrolspelers van de foto in plaats van de mensen. Het effect is soms bijna ontroerend.”