Door overspanning en stress kunnen allerlei klachten ontstaan. Maar overal de term burn-out op plakken, daar is psychiater en stressonderzoeker Christiaan Vinkers niet voor.
‘Dé burn-out bestaat niet,’ zegt hij in Het Parool, naar aanleiding van zijn boek In de ban van burn-out. Daarin schrijft hij hoe psycholoog Herbert Freudenberger in de jaren zeventig met de uitdrukking ‘burn-out’ kwam, voor mensen die zich opgebrand voelen. ‘Als sigaretten in de mondhoek van wezenloos voor zich uit starende verslaafden.’ Die benaming werd vervolgens onterecht het synoniem voor iemand die overprikkeld is, volgens Vinkers.
De diagnose
Voor de duidelijkheid: het is niet Vinkers intentie om de burn-out te bagatelliseren, integendeel. De zorg over stressklachten is volkomen reëel, alleen is het lastig voor artsen en psychologen om te bepalen of er echt sprake is van een burn-out.
Vinkers wijst op het Journal of the American medical association (JAMA) uit 2018, waarin staat dat er 142 verschillende definities voor burn-out-klachten zijn. Hoe kun je de juiste aanpak bepalen als het zo lastig is om een diagnose te stellen?
Gevolg: mensen met burn-out-klachten komen zowel bij professionals als bij niet-professionals terecht, die totaal verschillende oplossingen bieden. Dat is niet alleen verwarrend voor de mensen die hulp nodig hebben, vaak ontbreekt ook het wetenschappelijk bewijs voor de behandelingen, zegt Christiaan Vinkers.
De oplossing
Een one size fits all-oplossing is er natuurlijk niet. Zodra stress iemand op welke manier ook ontregelt, is het verstandig daar in een vroeg stadium iets aan te doen, adviseert Vinkers. Is dat station al gepasseerd en zijn er ernstige klachten vanwege langdurige stress, dan moet er gekeken worden naar een passende behandeling, die echt helpt. Alleen is er dan eerst een specifiekere definitie nodig van de aandoening.
Vergelijkbare symptomen
Zo ziet de psycholoog veel overlap tussen de symptomen van een burn-out en een hardnekkige depressie. Vinkers: ‘Vreselijke vermoeidheid, nergens zin meer in hebben, piekeren, niet slapen, labiel zijn, heel vaak huilen.’ Het verschil is dat bij een burn-out minder nadruk ligt op een sombere stemming en suïcidaliteit. Maar dat kan ook komen doordat die kenmerken niet goed zijn onderzocht. ‘Mensen met een zware burn-out kampen daar eveneens mee, denk ik.’
Liever geen depressie
Met vergelijkbare symptomen is het niet zo gek dat een depressie soms voor een burn-out doorgaat. Bovendien blijkt uit onderzoek dat mensen liever een burn-out hebben dan een depressie. Vinkers: ‘Ik denk omdat een burn-out de oorzaak voor de misère meer lijkt te leggen bij de stressvolle omstandigheden, terwijl een depressie vaak in verband wordt gebracht met de kwetsbaarheid van de persoon zelf. Er is denk ik gewoonweg minder stigma over burn-out.’
Positieve stress
Helemaal geen stress hoeft overigens ook weer niet, volgens Vinkers, want ook dat kan tot psychische klachten leiden, zoals verveling en gebrek aan structuur. Wat hij met zijn boek hoopt te brengen? Het is in elk geval geen zelfhulpmethode. Wel hoopt Vinkers dat het mensen bewust maakt, zodat ze reflecteren op de hoeveelheid stress die ze wel of niet ervaren. Dat is alvast stap één.
Meer lezen
- Het positieve van een burn-out.
- Geef je brein een boost door iets nieuws te leren.
- Zit jij in survivalmodus? Zo herken je de signalen.
Tekst Layla Zafari Bron Het Parool Fotografie Artem Kovalev/Unsplash
