De Chinese kijk op tijd volgens filosoof Christine Cayol

Chinezen gaan flexibel met hun tijd om en leggen zo min mogelijk vast. Alles verandert namelijk toch altijd en het leven heeft zijn eigen ritme. Volgens de Franse filosoof Christine Cayol kunnen we daar in het Westen ook wel iets mee.

We lijden in het Westen allemaal aan tijdziekte, zegt u. Wat houdt dat in?

“Dat geldt ook voor mezelf hoor! Er zijn een paar symptomen. Het eerste is dat we altijd tijd tekortkomen en nooit tijd genoeg hebben. Althans, dat dénken we, want dat idee zit alleen maar in ons hoofd. Het tweede is dat we de waarde van tijd niet erkennen. We beschouwen de tijd als een vijand en vechten ertegen in plaats van ermee samen te werken.

En áls we tijd hebben, zijn we er bang voor. Veel mensen vinden het heel vervelend om ineens een paar uur over te hebben als er een afspraak wordt afgezegd. Het eerste wat ze dan vaak doen, is proberen die leegte te vullen. Omdat ze er niet mee op hun gemak zijn.”

U verhuisde vijftien jaar geleden naar China. Daar blijken ze heel anders met tijd om te gaan.

“Ja, ik ontdekte er een ander perspectief en een andere manier van leven. Mensen belden me bijvoorbeeld ’s middags met de vraag: ‘Zullen we vanavond samen eten?’ Ik dacht: hoe kan dat nou? De economie groeit hier heel hard en iedereen heeft het druk. Hoe kunnen ze me dan drie uur van tevoren uitnodigen om te komen eten?

Ander voorbeeld: de decaan van een universiteit vroeg me op maandag of ik overmorgen een lezing wilde geven. Mijn eerste reactie: dat kán toch helemaal niet, dat ga ik nooit halen! Ik zat dus bij voorbaat al vast in die gedachte en maakte de ruimte die ik heb, heel klein. En dat hoeft helemaal niet: er ís geen beperking.”

Lees ook: 5 mental health-lessen uit Francine Oomens Hoe overleef ik-boek voor volwassenen

Toch zien we dat in het Westen niet zo. Hoe komt dat?

“Vanuit een westers perspectief is de tijd onze vijand. Dat komt doordat tijd verandering is. We zijn sinds Aristo­teles geobsedeerd door het streven naar ‘het goede’. Als we dat – bijvoorbeeld geluk of de waarheid – hebben bereikt, willen we die situatie vastleggen en vervolgens willen we dat het altijd zo blijft. Dan heb je een ‘nu’ dat helemaal goed is en altijd zo moet blijven, en je hebt een voor en een na. En wie is dan je grootste vijand? Dat is de tijd. Want elke seconde en elke minuut zorgen voor veranderingen. Dat idee zit heel diep in onze cultuur.”

• Je kunt dit interview verder lezen in Flow 2.

Interview Sjoukje van de Kolk  Illustratie Valesca van Waveren