Dat schrijver Chimamanda Ngozi Adichie sinds haar vlammende TEDx Talk in 2013 vooral gezien wordt als pleitbezorger van het feminisme, vindt ze geen punt. Want er is nog een hoop te winnen.
In Zweden kregen alle zestienjarigen een paar jaar geleden een boekje getiteld We should all be feminists. De schrijver, Chimamanda Ngozi Adichie, legde daarin in heldere taal uit waarom gelijke rechten voor vrouwen en mannen belangrijk zijn. Het was de tekst van haar legendarische TEDx Talk uit 2013, die viral ging en haar tot een van de populairste pleitbezorgsters van het huidige feminisme maakte.
We horen zelfs een fragment uit Chimamanda’s betoog in het nummer Flawless van Beyoncé: ‘We teach girls to shrink themselves, to make themselves smaller. We say to girls: “You can have ambition.” But not too much. You should aim to be successful. But not too successful. Otherwise you will threaten the man.’
Die TEDx Talk was trouwens min of meer een toevalstreffer. Chimamanda’s broer en zijn beste vriend organiseerden dat evenement en vroegen haar voor een speech. Ze zeiden: “Als je geen onderwerp weet, hebben wijwel een ideetje – want je leest ons voortdurend de les over seksisme.”
Chimamanda had wel oren naar een feministische TEDx Talk, want ze was enorm gepassioneerd over vrouwenrechten. “Ik denk dat ik altijd al feminist ben geweest,” vertelt ze in een interview in Opzij. “Je hebt vrouwen die als feminist ter wereld komen en vrouwen die het in de loop der tijd worden. Ik ben als feminist geboren.”
Lijn van sterke vrouwen
Maar Chimamanda Ngozi Adichie (1977) is meer dan alleen een goedgebekte feminist. Ze is een van de meest gelezen Afrikaanse schrijvers van onze tijd. Ze werd geboren in de Nigeriaanse stad Enugu, in een Igbofamilie. Het Igbo-volk staat bekend als trots en eigengereid, en in interviews vertelt Adichie graag dat ze uit een lange lijn van sterke vrouwen komt.
Haar overgrootmoeder verzette zich al tegen de Igbo-wet die vrouwen verbiedt van hun gestorven man te erven (zijn bezit gaat naar zijn broers). Toen haar overgrootmoeder weduwe werd, zong ze in de straten van het dorp over het onrecht dat zij niets van haar man mocht erven. Op de een of andere manier lukte het haar de dorps bewoners aan haar kant te krijgen en kreeg zij toch de erfenis. “In het dorp worden nog steeds verhalen verteld over die koppige vrouw die de broers van haar man te slim af was,” zegt Adichie lachend.
“Vrouwen moeten zich aanpassen”
En dan was er haar grootmoeder, die werd uitgehuwelijkt aan een veel oudere man van wie ze niets moest hebben. Twee weken na de trouwerij dumpte ze hem om ervandoor te gaan met een jongen die ze wél leuk vond.
“Ik was gek op haar,” vertelt Chimamanda. “Ze zei gewoon wat ze dacht en daarom mocht niet iedereen haar. Maar ik heb haar daar altijd om bewonderd. Want er bestaat een ongeschreven wet dat vrouwen zich moeten aanpassen, niet te veel moeten zeggen en vooral aardig moeten zijn. Dat idee heerst nog steedsen ik kan me daar zo kwaad over maken.”
Als kind verbaasde Chimamanda zich al over bepaalde vrouwonvriendelijke Igbo-gebruiken. Zo mogen vrouwentijdens de Igbo-maskerparades het mooiste masker niet zien. “Dat vond ik als klein meisje al heel raar, want ik wilde dat masker juist wél zien.”
Verhalenverteller
Inmiddels is Chimamanda Ngozi Adichie onmiskenbaar een van de succesvolste Afrikaanse hedendaagse schrijvers. Ze woont afwisselend in Nigeria en in de Verenigde Staten, is getrouwd en heeft een dochter.
Over haar werk, waarvoor ze vele prijzen en eredoctoraten kreeg, zegt ze: “Ik beschouw mezelf als een verhalenverteller, maar ik zou het helemaal niet erg vinden als mensen me zien als een feministische schrijver. Ikheb een heel feministische kijk op de wereld en die blik moet op de een of andere manier deel uitmaken van mijn werk.”
Schaduwkant
Ook in Nederland is Chimamanda enorm populair. Begin 2020 nam ze in Utrecht nog een literaire prijs in ontvangst: de eerste Belle van Zuylenring. Ze heeft voor de grap weleens gezegd dat ze aan een Messiascomplex lijdt: “Ik wil vrouwen namelijk redden.”
Ze ziet ook wel een schaduwkant aan al die nadruk op haar feminisme: mensen gaan er vaak aan voorbij dat ze zich ook voor andere onderwerpen interesseert. Maar die schaduwkant neemt ze op de koop toe. “Ik word er zo blij van als vrouwen naar me toe komen en zeggen: ik heb naar je speech geluisterd, en toen ben ik naar huis gegaan en heb ik besloten: ik ga het anders doen.”
Meer lezen?
- Chimananda levert op haar social media ook regelmatig een bijdrage aan de gesprekken over racisme. Kijk bijvoorbeeld op Instagram: @chimamanda_adichie.
- Dit verhaal komt uit Flow 8-2020.
Tekst Renate van der Zee Fotografie Getty Images
