Shirzad Chamine is oprichter en CEO van trainingsorganisatie Positive Intelligence. Hij ontdekte dat je met een simpele oefening je brein helpt om uit de stressmodus te komen.
Wat is positieve intelligentie?
“Het zegt vooral iets over je mentale fitheid. Gebeurt er iets vervelends, dan reageren we daar meestal op met negatieve emoties. Als je mentaal fit bent, buig je die eerder om in positieve emoties. Dat heeft impact op je functioneren: je voelt je vaak beter, hebt prettigere relaties. De negatieve gevoelens die het meest voorkomen, zijn stress en angst. Maar ook frustratie, boosheid, schuld en schaamte rijden je in de wielen bij grote uitdagingen in het leven. Met behulp van positieve intelligentie ervaar je meer empathie, compassie en creativiteit – emoties die je juist vooruithelpen.”
Hoe ontstond dit idee?
“Het begon met m’n eigen zoektocht. Ik ben lang heel succesvol geweest, deed alles volgens het boekje: op The Stanford Graduate School of Business was ik altijd de beste van de klas en daarna timmerde ik aan de weg als ondernemer. Ik was continu aan het presteren. Aan de buitenkant leek het alsof het geweldig met me ging, maar ik was helemaal niet gelukkig. Ik voelde me vaak gestrest en wilde altijd meer. Rond mijn 35e realiseerde ik me dat het anders moest, dat succes vaak niet tot geluk leidt en dat meer presteren soms juist minder innerlijke vrede brengt. Uiteindelijk ontdekte ik dat het helpt om dat deel van je hersenen te stimuleren waar je positieve emoties zitten.”
En wat brengt dat je?
“Als je meer positieve emoties kunt ervaren, zoals plezier, empathie, nieuwsgierigheid en liefde, zit je lekkerder in je vel dan wanneer je vooral stress, angst, teleurstelling of spijt voelt. We zijn vaak geneigd om in het negatieve gevoel te blijven hangen.
Uit onderzoek van mijn bedrijf Positive Intelligence blijkt dat we op verschillende manieren constant bezig zijn om welzijn, succes en relaties te ondermijnen. Ik noem die manieren je innerlijke saboteurs. Het zijn automatische gedachtepatronen waar je meestal in verzeild raakt als er een probleem op je pad komt. Een voorbeeld van zo’n innerlijke saboteur is de Rechter, die oordeelt over jou en anderen. Of de Perfectionist, die vindt dat het altijd beter kan. En de Vermijder, die lastige dingen zo veel mogelijk uit de weg gaat.
Aan de andere kant staat de Wijze. Die staat voor de positieve krachten in jezelf, zoals nieuwsgierigheid, empathie en creativiteit. Het is de kant die zich niet laat meeslepen door de emoties van het moment. Je negatieve patronen en zelfsabotage zitten in een deel van je hersenen dat we het overlevingsbrein noemen. Je positieve emoties, de Wijze, zitten in een heel ander deel. Het gaat erom dat je de saboteurs het zwijgen oplegt en de Wijze activeert.”
Hoort het niet bij het mens-zijn om je af en toe even niet zo positief te voelen?
“Zeker. In eerste instantie zijn negatieve emoties ook helpend. Pijn is bijvoorbeeld een signaal dat er iets aan de hand is. Als je je hand op een hete kachel legt en je voelt geen pijn, dan brand je je. Als er op je werk fouten worden gemaakt en je voelt vervolgens geen enkele stress of frustratie, ga je gewoon door met wat je doet. Het is dus belangrijk om gevoelens als stress en boosheid te voelen, maar wel alleen als een wake-upcall: iets vraagt nu je aandacht. Maar als je boos en gefrustreerd blíjft, helpt dat je niet om goed om te gaan met de situatie. Dan raak je verstrikt in dat negatieve deel van je brein en zit je in de zelfsabotagemodus.”
Hoe maak je die switch van negatief naar positief?
“Met een ultrakorte en simpele oefening waarbij je het negatieve deel van je brein kalmeert en het positieve deel juist activeert. Ik noem de oefening in mijn boek een ‘PQ Rep’, waarbij PQ staat voor ‘positive intelligence quotient’: de hoeveelheid positieve gevoelens die je voelt. De meest basale PQ Rep is zachtjes twee vingertoppen tegen elkaar wrijven met zo veel aandacht dat je de ribbeltjes op je beide vingertoppen kunt voelen. En dat doe je dan slechts tien seconden.”
Dat klinkt een beetje als een mindfulnessoefening.
“Dat klopt. Maar het mooie van PQ Reps is dat je ze overal en op elk moment kunt doen. Je hoeft er niet voor in een rustige kamer te zitten. Alles wat je nodig hebt, zijn die tien seconden waarin je je aandacht naar een fysieke sensatie brengt en daarop focust. En dat kun je ook doen als je ruzie hebt met je partner of in een projectoverleg zit dat niet lekker loopt. Wie dit meerdere keren per dag oefent, is in staat te switchen zodra negatieve gedachten het over dreigen te nemen.”
Hoe oefen je dat?
“Je doet de hele dag door van alles op de automatische piloot. Als je jezelf aanwent om vóór zo’n bepaalde routine regelmatig een PQ Rep te doen, wordt het steeds makkelijker om de switch te maken. Een voorbeeld is mijn ochtendritueel nadat de wekker op mijn telefoon is gegaan. Terwijl ik het alarm uitzet, focus ik tien seconden op wat ik voel, de temperatuur en de textuur van mijn telefoon. Vervolgens richt ik me tien seconden op de sensatie van mijn hoofd op het kussen. Als ik uit mijn bed stap en naar de badkamer loop, voel ik mijn voeten op de vloer. In de badkamer ervaar ik bewust tien seconden het warme water op mijn handen.
En later, als ik mijn eerste slok thee drink, doe ik mijn ogen dicht en geef ik al mijn aandacht aan de temperatuur, de warmte en de smaak ervan. Door al deze korte oefeningen activeer ik constant het positieve deel van mijn brein, zodat het klaarstaat op het moment dat mijn saboteurs eraan komen. Zodra ik dat opmerk, kan ik een PQ Rep doen en schakelt mijn brein over naar die positieve kant.”
Wat is de belangrijkste kracht van de Wijze?
“Het voelen van empathie, een diepe onvoorwaardelijke liefde voor jezelf en anderen. Het betekent dat je van jezelf houdt ongeacht wat voor dag je hebt of wat je presteert. In onze trainingen laten we de deelnemers altijd kijken naar een foto van zichzelf als kind, zodat ze zich herinneren wie ze echt zijn, want je essentie verandert nooit.
Zo heb ik zelf ook jarenlang een foto van mezelf als tweejarige op mijn telefoon gehad en elke dag keek ik ernaar. In eerste instantie voelde ik me verdrietig om het kind dat een moeilijke jeugd had, en was ik boos op mijn ouders. Maar ik realiseerde me dat dat saboteuracties zijn. Dus ik bleef kijken, want dit kind had geen behoefte aan medelijden of verdriet, dit kind wilde liefde.
Ik hou van mezelf en weet dat ik ook een vervelende Rechter en andere saboteurs heb, maar mijn echte zelf is mijn Wijze. Ik hoop dat meer mensen zien hoe hard ze vaak zijn voor zichzelf. Dat ze zich gaan realiseren dat het hun Rechter is die ze probeert wijs te maken dat ze niet goed genoeg zijn. Ik gun het iedereen om de switch te maken van boosheid naar liefde. Dat betekent niet dat je moet veranderen. Je hoeft je alleen maar te herinneren wie je bent.”
Wie is Shirzad Chamine?
Meer lezen
- Positief denken: zo leer je het in kleine stappen.
- Wat positief denken je brengt.
- Op naar een positief zelfbeeld.
Interview Sjoukje van de Kolk Fotografie Engin Akyurt
Gepubliceerd op 5 maart 2024
