Niet meteen iets dóen, maar gewoon even afwachten en kijken wat er gebeurt. De Duitse econoom en schrijver Holm Friebe noemt het de ‘steenstrategie’ en legt uit waarom die zo goed werkt.
Waarom is de steenstrategie juist nu zo belangrijk?
“Omdat in onze maatschappij de nadruk ligt op actie. De wereld behoort toe aan de aanpakkers; wie niet waagt, wie niet wint. Doen, veranderen, vernieuwen. Maar dat is lang niet altijd terecht. Zowel in het bedrijfsleven als in de wetenschap en de politiek levert dat vaak verkeerde beslissingen op. Het lastige is namelijk dat als we kúnnen handelen, we ook vaak de impuls hebben óm te handelen.
Maar die impuls is op emotie gebaseerd, zeker in onduidelijke situaties waarbij je niet kunt overzien wat er aan de hand is. Afwachten blijkt dan beter te werken. Een mooi voorbeeld is verdwaald zijn. Echt de weg kwijt zijn in de natuur, met een lege smartphone en zonder gps. Als we er even van uitgaan dat het aannemelijk is dat mensen je uiteindelijk gaan zoeken, is ‘stay put’ de beste strategie. Blijf waar je bent, spaar je krachten en wees zuinig met je eventuele voorraden. Van de mensen die in paniek maar wat gaan lopen en proberen een plek te vinden die ze herkennen, overleeft driekwart het niet.”
Waarom is het moeilijk om niet op iedere nieuwe trend in te springen?
“Omdat het niet in onze natuur zit. Bliksemsnel reageren was in het verre verleden belangrijk om te overleven. Vechten of vluchten moest je, erover nadenken kon dodelijk zijn… Wat het ook moeilijk maakt, is dat afwachten meestal niet wordt gewaardeerd. Als je in een vergadering zit en je baas vraagt: ‘De verkoopcijfers gaan omlaag, wat gaan we daaraan doen?’ en jij antwoordt: ‘We weten nog niet hoe het komt, dus we doen nog even niks’, is je baas niet blij. Passiviteit wordt als iets negatiefs gezien. Alsof het altijd neerkomt op tijd verspillen. Maar soms is het juiste moment om actie te ondernemen nog niet daar. Dan moet je eerst meer informatie verzamelen of wachten tot de omstandigheden zijn veranderd. Het probleem is dat we dat vaak niet durven. We zijn bang dat anderen ons inhalen, er met de buit vandoor gaan.”
“De rode koningin uit het boek Alice in in Spiegelland, het vervolg op Alice in Wonderland, zegt het zo mooi: ‘Hier bij ons moet je zo hard rennen als je kunt om op de dezelfde plek te blijven. En als je ergens anders wilt komen, moet je nog minstens twee keer zo hard rennen.’ Oftewel: stilstand is achteruitgang. Maar als je blijft rennen, maak je nooit iets echt goed af. Want voordat je klaar bent, moet je alweer achter iets nieuws aan rennen. Mensen die iets groots voor elkaar krijgen, nemen af en toe afstand en kijken wat er gebeurt. Neem Steve Jobs. Toen hij in 1998 terugkeerde als bedrijfsleider bij Apple, toen nog een klein bedrijf, werd hem gevraagd wat hij ging doen. ‘I’m going to wait for the next big thing,’ antwoordde Jobs. Dat bleek achteraf heel slim.”
- Meer over de goede kanten van passiviteit vind je in Flow 1.
Tekst Catelijne Elzes Illustraties Anisa Makhoul
