Je verantwoorden voor je beroep- of studiekeuze: waarom doen we dat eigenlijk?

Het lijkt steeds vaker te ‘moeten’, je verantwoorden voor een (andere) keuze in opleiding of beroep. Maar waarom doen we dat eigenlijk? Flow’s Rachel over het gelijk behandelen van elke keuze.

Onlangs was ik op een verjaardag en kreeg de avond een gekke wending. De hele tijd had ik eigenlijk al het gevoel dat ik met mijn relatief ‘praktische’ beroep en opleiding journalistiek niet helemaal in de groep met mensen met universitaire studies paste. Totdat er zelfs denigrerende opmerkingen over zogenaamd ‘lagere opleidingen’ werden gemaakt die mij persoonlijk raakten. De volgende dagen (en eigenlijk nog steeds) liep ik ermee rond. Ik voelde me er naar door en begreep het vooral niet. Waarom zou je neerkijken op andere studies, beroepen of mensen?

Laatst las ik een artikel over andere benamingen voor opleidingen. Niet meer spreken over ‘lager opgeleid’ maar over praktisch opgeleid bijvoorbeeld. Het leek me een mooie oplossing om nare en denigrerende situaties uit de weg te gaan. Het is denk ik belangrijk om in te zien dat alle beroepen en opleidingen goed zijn, als je de keuze maakt aan de hand van wat voor jou belangrijk is. Omdat je er gelukkig van wordt, of je er plezier in hebt, er goed in bent, het op je pad komt of om andere persoonlijke redenen. Iedereen is nodig en waarom zou je je überhaupt moeten ‘verantwoorden’ als je kiest voor iets wat misschien niet van je verwacht wordt?

Niet beter dan een ander

Ik leg het onderwerp voor aan Kirsten Cuppen, MBO-leraar van het jaar 2021. Ze herkent zich in de denigrerende situaties. “Het komt bij mij ook wel voort uit mijn werk op een basisschool, ik heb zeven jaar lesgegeven in groep 8. Daar moest ik leerlingen advies geven over hun uitstroomniveau. Je merkte dat ouders en kinderen die een vwo-advies kregen, helemaal trots en blij waren, terwijl de ouders en kinderen die een vmbo-advies kregen toch wel teleurgesteld reageerden.

Ik heb weleens aan mijn studenten die ik nu lesgeef op het mbo gevraagd: ‘wie is er weleens dom genoemd nadat je naar het vmbo of het mbo ging?’ Echt driekwart van de vingers gaat dan omhoog. Verschillende opleidingen worden nog vaak als hoog of laag gezien, terwijl we het heel anders moeten bekijken. De een kan misschien heel goed leren uit boeken, terwijl een ander technisch en heel handig is. Het een is niet beter dan het ander.”

Het is zelfs zo dat de vraag naar praktische of technische beroepen op de arbeidsmarkt tegenwoordig regelmatig hoger is dan naar sommige banen waar mensen een universitaire studie voor hebben gevolgd. VPRO tegenlicht maakte er een aflevering over: deze handwerkers zijn straks de elite van Nederland.

Talentenpaspoort

Vaak hebben mensen nog het idee dat wanneer je van het havo komt, je dan automatisch naar het hbo ‘moet’ gaan. Of dat wanneer ze wel voor een andere opleiding hebben gekozen, ze zich dan moeten verantwoorden.

Kirsten: “Ik denk altijd, doe vooral waar je blij van wordt en waar je goed in bent. Ik had vorig jaar een jongen bij mij in de klas, die kwam van de havo en ging mbo doen. Hij vertelde dat zijn vrienden hem daarom hadden uitgelachen want: je doet toch geen mbo als je havo hebt gedaan? Maar hij vond juist de technische kant heel leuk en wilde graag basiskennis opdoen en daarna doorstromen naar het hbo. Het is vreemd dat mensen dat dan stom vinden, of zonde. Want hoezo is dat zonde? Het is toch juist heel slim om een pad zo te bewandelen?”

Maatschappelijk probleem

Kirsten: “We leven denk ik in een maatschappij waarin mensen wanneer je zegt dat je advocaat bent, in hun handen gaan klappen, maar als je zegt dat je loodgieter bent, wordt het stil. Het is een maatschappelijk probleem dat er van jongs af aan al ingestampt wordt. Hoe hoger en hoe langer je studeert, hoe beter je het voor elkaar hebt. Ik zie al wel iets veranderen, maar ik denk dat we er nog lang niet zijn. Daarom kwam ik op het idee om een talentenpaspoort te ontwikkelen voor leerlingen en studenten. Met zo’n paspoort kun je jouw talenten laten zien, los van de cijfers. Wie weet heb je wel een muziekband buiten school of kun je heel goed organiseren. Je kunt laten zien wie je echt bent en dat vind ik zo veel belangrijker dan een cijferlijst.”

Na dit gesprek met Kirsten voel ik een soort vuurtje in mij aanwakkeren. Als ik er de moed voor heb, spreek ik me uit de volgende keer. Want verandering, die is nodig. En vertel voortaan vooral met trots over je studie-, beroeps- of levenskeuze. Wat die ook is.