We lijken steeds meer open te staan voor levenslessen uit andere culturen. Vooral het rustigere, kalmere leven in Japan trekt onze aandacht. En er zijn nog meer oosterse waarden waar wij wat van kunnen leren: veerkracht, weerbaarheid en niet bang zijn voor tegenslagen.
Waarom trekt de Japanse levensstijl ons eigenlijk zo aan? Omdat Japanners, met de inwoners van Hongkong, de hoogste levensverwachting ter wereld hebben, bijvoorbeeld. In 2016 stonden er in Japan maar liefst 65.000 honderdjarigen geregistreerd. Het geheim van deze hoogbejaarden, die vaak ook erg tevreden zijn over hun leven, houdt onderzoekers in de hele wereld bezig.
Ze zoeken het antwoord in het overwegend plantaardige en gevarieerde dieet van de honderdjarigen, in de lichte rek- en strekoefeningen die ze dagelijks doen, hun vele wandelingen in de bossen die het land rijk is, maar ook in hun ikigai: hun reden tot leven. Betekent dit dat Japanners zelf ook de gelukkigste mensen op aarde zijn? Helaas niet. Japan bekleedt de 54e plek in de jaarlijkse World Happiness Index, een positie die door de jaren heen maar met één of twee treden wisselt.
“Het land kampt met een torenhoge werkdruk, de druk van het collectief en een groeiende kloof tussen arm en rijk,” zegt Annette Lavrijsen, schrijver van Shinrin-yoku – De helende kracht van bosbaden. Toch schuilen er volgens haar in de Japanse cultuur boodschappen waar wij in het Westen van kunnen leren.
Niet één rechte lijn
De Japanse levensstijl is beïnvloed door het shintoïsme en het zendboeddhisme. Japanners geloven dat alles in het universum een ziel heeft (kami) en voelen de spirituele energie in mensen, dieren, bergen, bomen, watervallen, rivieren en rotsen.”Het is in Japan niet ongebruikelijk om mensen in het bos te zien bidden,” schrijft hoogleraar Qing Li in Shinrin-yoku – De kunst en wetenschap van het bosbaden. In verbinding komen met dat bezielde universum, dat is waar inspanningen van Japanse mensen op gericht zijn. Dat kan door ‘bosbaden’, maar ook door dagelijks met een kop groene thee stil te staan voor het huisaltaar.
Een andere belangrijke factor in Japan (en andere Oost-Aziatische culturen) zijn sociale relaties. De ideeën over sociale harmonie, onderlinge verbondenheid en wederzijdse afhankelijkheid komen volgens socioloog Yukiko Uchida uit oosterse filosofieeën als het confucianisme, het taoïsme en het boeddhisme. “Elkaar steunen op alle mogelijke manieren gaat vóór denken aan jezelf,” zei ze onlangs in een interview. “We halen ons geluksgevoel voor een groot deel uit hoe goed het gaat met de mensen om ons heen.”
Ook zei Uchida iets interessants over de geluksbeleving van haar landgenoten: “Het gaat ons niet om de maximalisatie van geluk. Te veel geluk zou ons vermogen beschadigen om op te krabbelen na grote tegenslagen. Wij accepteren dat het leven niet één rechte lijn omhoog is. Juist de combinatie van voor- en tegenspoed ervaren wij als harmonie. Ik vereenvoudig het natuurlijk, maar dit is hoe Japanners geluk doorgaans beleven.”
- Meer wijze lessen uit Japan zijn te vinden in de Flow mini-cursus bij Flow 6.
Tekst Annemiek Leclaire Fotografie Neida Zarate/Unsplash.com
