Bepalen hoe je in je werk staat: meer of minder werken?

Steeds meer mensen verlangen naar minder werken en een betere balans. Maar is minder werken eigenlijk wel ‘beter’? Organisatiepsycholoog Aukje Nauta vertelt hoe je kunt onderzoeken wat voor jou het beste werkt.

In 2014 voerde het Svartedalen-verzorgingshuis in het Zweedse Göteborg bij wijze van experiment de zesurige werkdag in. “Werknemers voelden zich al snel fitter, de patiëntenzorg verbeterde en de werkgever was blij dat er minder ziekmeldingen waren,” vertelt Marc van Veldhoven, hoogleraar werk, gezondheid en welbevinden aan de universiteit van Tilburg. Toch werd het experiment al na één jaar stopgezet, vanwege te hoge kosten. Betekent dit dat werktijdverkorting gedoemd is te mislukken?

Nee, want andere Zweedse experimenten waren wel een succes. Tien jaar geleden was Toyota in Göteborg een van de eerste bedrijven die het werkritme omgooiden. Bij het servicecentrum liepen de wachttijden op, terwijl de technici al heel hard werkten en uitbreiding van de werkplaats te duur was. Zo kan het niet langer, dacht bedrijfsleider Martin Banck. Voortaan draaiden de monteurs diensten van zes uur en bleef de werkplaats twaalf uur achter elkaar open. Het resultaat: tevreden werknemers en klanten, verhoogde productiviteit en geen extra kosten.

Deze werkindeling werd een voorbeeld voor andere, vooral kleinere, Zweedse bedrijven. Nu is de vraag: waarom werkt het in sommige gevallen wél? Volgens Van Veldhoven zit dat ’m vooral in de werkdruk: “Bij een te lage werkdruk benutten werknemers hun capaciteiten niet optimaal en worden ze inefficiënt, bij een te hoge werkdruk ervaren ze stress en daalt de productiviteit. Wat de optimale werkdruk is, verschilt per bedrijf, branche en persoon, maar de doorslaggevende factor is vaak het prijskaartje dat eraan hangt.”

Werk zo veel als goed voelt

Minder werken, dat lijkt de laatste jaren het nieuwe geluk. Organisatiepsycholoog Aukje Nauta, verbonden aan de Universiteit van Amsterdam en eigenaar van adviesbureau Factor Vijf, nuanceert dat. “Er is ooit bepaald dat een verdeling van acht uur per dag werken, acht uur slapen en acht uur ontspannen precies goed is. En dat is het nog steeds. Het idee dat minder uren werken beter zou zijn, is ook maar iets van deze tijd. Ik adviseer: luister vooral naar jezelf, naar je eigen hart en je ratio. Waar voel je je goed bij?”

3 belangrijke behoeften

Om te bepalen hoe je in je werk staat, zijn volgens haar drie basisbehoeften belangrijk. De eerste is de behoefte aan verbinding en betekenisgeving. Wat haal jij uit je werk? Geeft het je een bevredigend gevoel en draag je zinvol aan iets bij? Werk je samen met je collega’s? De tweede is de ruimte om je competenties te ontwikkelen: je kennis en ervaring, je vaardigheden en talent.

Behoefte nummer drie is autonomie, ofwel: dat je zelfstandig kunt beslissen hoe en wanneer je je werk doet en hoe je je taken inhoudelijk invult. Nauta: “Over arbeidsrelaties kun je onderhandelen: het liefst zodat niet alleen jijzelf, maar ook het bedrijf waarvoor je werkt en je collega’s er beter van worden. Iedereen is anders, dus je kunt niet zeggen: minder uren werken past bij iedereen.”