In ieders leven gaan dingen mis. Iets om je voor te schamen? Onzin, zeggen deskundigen. Probeer je faalangst wat vaker opzij te zetten en durf mislukking onder ogen te zien, dat brengt je veel verder.

Faalangst is niet zo makkelijk opzij te zetten, geeft Arjan van Dam, psycholoog en schrijver van het boek De kunst van het falen, meteen toe. Maar je kunt er wel iets aan doen. “Probeer je allereerst bewust te worden van hoe het werkt, dan gebeurt er al heel veel. Ga bij jezelf na: waarom jaagt de gedachte van falen mij zo veel angst aan? Is het omdat je bang bent af te gaan, of bang bent dat mensen je minder aardig zullen vinden? Denk dan eens na: zou dat ook echt zo zijn? En helpt die gedachte je? Is het realistisch om van jezelf te eisen dat je niet mag falen? Nee, dat is helemaal niet realistisch.”

Blijf het vrolijk proberen

Aan de andere kant is het volgens Kira Van den Ende, die het boek Durf falen schreef, niet zo dat falen zaligmakend is. “Als iets mislukt, betekent dat niet dat het de volgende keer wel lukt. Het hoeft zelfs niet te betekenen dat je de volgende keer weet hoe het moet, maar je weet in ieder geval hoe je iets níet moet aanpakken.”
Zelf maakte ze in haar jeugd meerdere keren mee dat haar vader failliet ging. “Er stonden voortdurend deurwaarders aan de deur, we moesten rondkomen van weinig geld en er was ook het stigma van het faillissement. Of dit daarmee te maken heeft, weet ik niet, maar ik groeide op tot een gedisciplineerd iemand. Ik werkte tijdens mijn studie zo hard dat ik mezelf daardoor over de rand duwde. En zo had ik op mijn twintigste mijn eerste burn-out. Ik kon mijn studie niet relativeren. Maar als je ergens meer uren in steekt, betekent dat niet automatisch dat het wél gaat lukken.”

Lees ook: Wat wél te zeggen tegen iemand die worstelt met een plotseling verlies

Haar boodschap is nu: laten we niet zo geheimzinnig doen over onze mislukkingen. “Het wordt zo veel groter als we er niet over praten. Mensen lijden eronder, ze nemen het zichzelf kwalijk en dat is zo onnodig. Ik hoorde laatst het verhaal van een vrouw die had gefaald en daar zo kapot van was dat ze er niets over durfde te zeggen. Een jaar later deed ze eindelijk haar mond open en toen zeiden de mensen: maar zo erg is dat toch niet? We vonden het juist goed dat je het hebt geprobeerd! Zij was de enige die het als een mislukking zag. Maar dat wist ze pas toen ze de moed had om erover te praten.”

Van den Ende vindt het belangrijk dat we juist in deze tijd ontspannen omgaan met onze mislukkingen. “Jongeren groeien op met social media waarop iedereen een fantastisch leven leidt. Dat moeten we relativeren. Lach om je mislukkingen. Wees trots dat je het geprobeerd hebt. Laat je niet ontmoedigen en blijf het gewoon vrolijk proberen.”

Kleine stapjes

Wat volgens Arjan van Dam kan helpen als je van jezelf vindt dat je niet mag falen, is kijken naar gedachten die wél helpen, zoals: ik kan fouten maken en dat is niet erg, want daar leer ik van. En als je die kramp weer voelt, die angst om te falen, herinner jezelf er dan aan: het gaat om leren, ik hoef hier niet per se goed in te zijn of falen te vermijden.”

Van Dam is van mening dat mensen die bang zijn om te falen veel missen, want ze gaan niet altijd uitdagingen aan en die maken het leven juist zo interessant. “Je hoeft trouwens geen grote uitdagingen aan te gaan, als dat je niet ligt. Je kunt ook een kleine stap nemen, want uitdagingen zijn puur maatwerk. Ook als je wat angstiger bent en niet zulke grote sprongen over de sloot waagt, zul je zien dat je grotere sprongen durft te maken als je je richt op leren en niet op slagen. Dan vind je het minder erg als je eens een keer een nat pak haalt en dat is grote winst.”