In het boek Onszelf voorbij nemen drie jonge filosofen de tijdgeest onder de loep. Hoe denken ze bijvoorbeeld over selfies, klimaatdepressies en mindfulnessretraites? Een gesprek met Elize de Mul over haar essay De wereld in selfies.
Waarom fascineert de beeldcultuur jou zo?
“Het is van alle tijden om jezelf vast te leggen en iets van jezelf achter te willen laten. De selfies van nu zijn daarin niet uniek, denk maar aan geschilderde zelfportretten, handafdrukken in grotten of een sarcofaag. De enorme hoeveelheden foto’s die tegenwoordig worden gemaakt, zijn wel nieuw. Ik vind het heel interessant om te onderzoeken waarom mensen dat doen.”
Je schrijft dat beelden op social media je een gevoel van onbehagen geven. Waarom is dat?
“Er worden momenteel zo ontzettend veel beelden opgeslagen op telefoons, computers en in databases, dat we ze niet eens allemaal meer kunnen terugkijken. Ook de herhaling van steeds weer dezelfde soort beelden wekt een zeker onbehagen bij me op. Ik ben nog jong (geboren in 1987), maar als ik naar mijn studenten kijk, voel ik een generatiekloof. Ik denk dat de huidige beeldcultuur zo dominant is, dat mensen meer vanuit een derde persoon naar zichzelf gaan kijken en op die manier een beeld van zichzelf gaan vormen. Er lijkt dan een dominante blik van buiten te bestaan, in plaats van vanuit de eerste persoon over jezelf nadenken over gedachtes, dromen, reacties en emoties.”
Maak je zelf nog weleens een selfie?
“Als ik op reis ben doe ik het heel soms, maar in dagelijks leven vrijwel niet.”
Weet je waarom we zo veel foto’s maken?
“Het achterlaten van iets van jezelf is dus geen nieuwe fenomeen, maar de manier waarop we het doen wel. De technologische ontwikkelingen gaan ontzettend snel en iedereen heeft tegenwoordig een kleine computer op zak waarmee je alles kunt fotograferen, delen en nog mooier kunt maken. Ik denk dat we het doen omdat het zo makkelijk kan. Het past ook goed bij deze tijd waarin veel mensen denken dat je een geslaagd leven moet hebben en daar zelf verantwoordelijk voor bent. Foto’s – het liefst met een mooi filtertje – zijn het bewijs dat je alles uit je leven haalt. Het kan ook een manier zijn om het leven een beetje mooier te maken. Eigenlijk creëren we met al die foto’s een droomwereld.”
- Onszelf voorbij – Kijken naar wat we liever niet zien, Lisa Doeland, Naomi Jacobs en Elize de Mul (De Arbeiderspers)
Foto: Valerie Granberg
