Terwijl sekstherapeut Emily Nagoski schreef over de wetenschap achter het vrouwelijk genot, kwam haar eigen seksleven piepend tot stilstand. Dus ging ze op onderzoek uit: hoe houd je de seks levend in een lange relatie?
Interview Clementine van Wijngaarden Fotografie Arren Mills/Unsplash
Gepubliceerd op 5 januari 2025
Waarom is het zo moeilijk om een seksleven te onderhouden in een lange relatie?
“Een van de dingen waar veel stellen mee te maken krijgen als ze lang bij elkaar zijn en door verschillende levensfases gaan, is de drukte en de dagelijkse routines. We werken, vaak zijn er kinderen, verplichtingen. Sommige echtparen zeggen weleens dat ze samen een bedrijf runnen. En dat ‘bedrijf’ trekt onze aandacht en energie weg van het erotische plezier waar de meeste mensen mee begonnen toen ze een relatie kregen. Wat je ziet bij stellen die op lange termijn een goede seksuele band houden, is dat ze voorrang geven aan seks. Maar ook dat ze het niet hebben over ‘vonken’ of spetterende seks, maar dat ze altijd het plezier vooropstellen.”
Wat is het verschil tussen genot en verlangen?
“Verlangen is willen; genot is leuk en fijn vinden. Verlangen is een soort ontevredenheid, het gevoel dat er iets ontbreekt en je dat probeert na te streven. Genot is pure voldoening, het heerlijke gevoel van iets wat goed voelt. Soms voelt verlangen goed, vooral als je weet dat je kunt krijgen wat je wilt, maar verlangen kan ook vreselijk zijn.
Velen van ons zijn opgegroeid met het idee dat verlangen de maatstaf is voor geweldige seks: het moet opwindend zijn, geil. Dat hoort bij een geweldig seksleven, denken we. Maar mensen die geweldige seks hebben, praten zelden over vonken, opwinding of verlangen. Ze praten over kwetsbaarheid, verbinding, echtheid, empathie en genot. En is het dan niet logischer om je te richten op genot, dat plezier geeft, in plaats van op verlangen dat soms goed voelt, maar vaak ook geestelijk pijn doet?”
Je hebt het ook over responsief verlangen. Wat bedoel je daarmee?
“De meesten van ons groeien op met kennis over wat onderzoekers ‘spontaan verlangen’ noemen. Je hebt sexy gedachten, je ziet een sexy persoon en het verlangen popt gewoon op. Dat kan inderdaad een manier zijn om seksueel verlangen te ervaren. Maar er is nog een manier die onderzoekers responsief verlangen noemen: waar spontaan verlangen ontstaat in afwachting van plezier, ontstaat responsief verlangen als reactie op plezier.
Een voorbeeld: je ligt een beetje te knuffelen op de bank, zonder enige bedoeling om seks te hebben en opeens is er iets in het brein wat wakker wordt en de nabijheid oppikt en het genot van de aanraking. Waardoor je toch in de stemming komt en denkt: wat een goed idee, dit is leuk en ik hou van deze persoon, laten we doorgaan.”
Voor dat plezier moeten we ons wel veilig voelen, zeg je.
“Voel je je veilig genoeg in je relatie om echt jezelf te zijn? Om over je verlangens en plezier te praten? Of voel je dat je sommige aspecten van jezelf moet verbergen om comfortabel te zijn? Ook je levensgeschiedenis is van belang. Als je een geschiedenis hebt van trauma, misbruik of verwaarlozing, kan het moeilijk zijn om je veilig te voelen in je lichaam. Vooral lichaamsgerichte interventies zoals yoga en mindfulness, die je trainen om zonder oordeel te kijken naar wat er opkomt, fysiek en psychisch.”
In hoeverre beïnvloeden hormonen de seksualiteit in een langdurige relatie?
“Als je het geluk hebt samen ouder te worden, zullen lichamelijke veranderingen invloed hebben op jullie lichamen en seksualiteit. Maar in hoeverre hormonen de oorzaak zijn, is onduidelijk. De meeste seksuele veranderingen die we ervaren als we ouder worden, lijken eerder veroorzaakt te worden door hoe we ons vóélen over die hormonale ontwikkelingen, ons lichaam, de levensfase waarin we zitten, onze relatie, terwijl we samen veranderen.”
In je boek bespreek je ook het belang van het begrijpen van onze emotionele kaart, aan de hand van de kamers in een huis. Hoe werkt dat?
“In principe onderscheiden we zeven primaire emotionele toestanden waarin mensen kunnen verkeren. Een daarvan is lust. Als we zijn in wat ik plezier-gunstige emotionele ruimtes noem, zoals speelsheid, nieuwsgierigheid of liefde, is het makkelijk om over te gaan in een lust-toestand. Als we in plezier-onvriendelijke toestanden zijn, zoals angst, woede of eenzaamheid, moeten we daaruit komen en in een plezier-gunstige toestand terechtkomen voordat we naar een lustige toestand kunnen gaan.
Het is overduidelijk dat het neurologisch gezien soms makkelijk is om in een sexy toestand te komen: je bent bijvoorbeeld op vakantie, je kinderen zijn er niet of je voelt je bijzonder verbonden in je relatie. Andere keren lijkt seks juist mijlenver weg, zoals wanneer je uitgeput bent van werk of gezin, of er veel conflicten spelen in je relatie. Dat is normaal. Als je begrijpt waar je je in je emotionele toestanden bevindt en hoe je daartussen kunt bewegen, kun je de weg vinden naar een sexy gemoedstoestand.”
Emily Nagoski (1977) doceert Women’s sexuality aan het Smith College in Northampton, Massachusetts en promoveerde op het onderwerp health behavior. Ze houdt zich voornamelijk bezig met vrouwelijke seksualiteit, relaties en communicatie. Afgelopen jaar verscheen haar boek ‘Come together’.
