Lekker nostalgisch: toen we op reis nog brieven stuurden via poste restante

Geen WhatsApp, FaceTime of mail. Hoe hield je vroeger eigenlijk contact met het thuisfront als je op reis ging? Per poste restante dus. Flow’s Caroline Buijs denkt terug aan toen.

Laatst stuitte ik tijdens het opruimen van een la op een stapel luchtpostbrieven. Wanneer ik vroeger – jaren negentig – op reis ging, hield ik contact per brief. En het leuke was dat ik niet alleen brieven verstuurde, ik ontving op reis ook brieven. Ook al had ik geen vast adres en reisde ik met mijn vriendje op de bonnefooi, toch kregen we post. Via ‘poste restante’.

Elk (hoofd)postkantoor in een grotere plaats had (en heeft, want poste restante bestaat nog steeds) een afdeling ‘poste restante’ en daar werden op naam brieven bewaard voor mensen zonder vast adres. Voorafgaand aan zo’n reis gokte ik een beetje rond welke datum ik in welke stad zou aankomen en zo wist het thuisfront wanneer ze naar welke stad die felbegeerde brief konden opsturen. Want ja, eigenlijk waren de steden waar ik bij het ‘GPO’ (General Post Office) mijn brieven ophaalde, de hoogtepunten van de reis.

Hoogstens drie minuten

Ik belde tijdens een reis – het langste dat ik weg ben gebleven was een half jaar – wel met enige regelmaat naar huis om mijn ongeruste ouders te vertellen dat alles goed ging (ja we doen voorzichtig, nee het geld is nog niet op, ja we eten hier heel gezond, nee we zijn nog niet ziek geweest) maar zo’n telefoontje duurde vaak niet veel langer dan drie minuten (want duur) of kwam door technische problemen niet eens tot stand.

Hoofdcommunicatiemiddel was dus de luchtpostbrief. Kwam je ’s morgens per nachttrein aan in een stad van je poste restante-lijstje, dan ging je – hoe gaar je ook was – linea recta, zonder ontbijt, per taxi naar het GPO. Paspoort overhandigen aan de postbeambte en dan in spanning afwachten hoe groot de buit was. Om vervolgens in een cafeetje op je gemak uitgebreid alle brieven te lezen. En nog eens. En nog eens. En daarna lazen mijn vriendje en ik de grappigste stukjes aan elkaar voor om vervolgens van stapeltje te wisselen zodat het feest weer van voor af aan begon.

Brieven vol nieuwtjes, die inmiddels twee maanden oud waren, maar voor mij nog steeds nieuwtjes waren. Leuke liefdesnieuwtjes, maar ook een aangrijpende brief van een vriend die was neergestoken, en waar ik pas twee maanden later over hoorde. Ook kreeg ik krantenknipsels, foto’s, bloemblaadjes van madeliefjes en vooral veel fijne beschrijvingen van het dagelijkse Hollandse leven – waar ik een half jaar niet bij was.

Elke brief was met aandacht geschreven

Ook al sprak ik mijn dierbaren alleen per post, en dan ook nog niet heel frequent, elke brief die ik kreeg was wel met aandacht en met de hand geschreven. En voor elke brief die ik terugschreef, nam ik ook weer de tijd – het fijne was dat je ‘m even kon wegleggen om er later weer mee verder te gaan. Mijn moeder heeft het er nog wel eens over dat ondanks dat we elkaar toen lange tijd niet zagen, we per brief wel heel veel vertelden. Misschien wel meer dan tijdens onze telefoontjes en appjes nu.

Tijdens een reis in 1998/1999 kwam het grote omslagpunt: opeens, als uit het niets, waren er internetcafés op de route. Naast het ontvangen van echte brieven via mijn poste restante adressen, kon ik nu ook elektronische post ontvangen en versturen. In het begin vond ik dat geweldig. Zodra ik een internetcafé zag, stapte ik binnen om mijn mail te checken. Soms wel twee keer per dag.

Loskomen van thuis

Totdat ik er na een paar weken achter kwam dat ik zo helemaal niet loskwam van thuis, iets wat ik juist zo vond horen bij lang op reis zijn. Bovendien: de verbinding in die zweterige internetcafés was vaak zo traag, dat ik een hele middag gefrustreerd zat te wachten tot de mail op m’n scherm verscheen. En ik mistte de ‘echte’ brieven: het was juist ook zo fijn om gedurende een lange reis, op momenten van heimwee bijvoorbeeld, al die brieven te kunnen herlezen.

Ondertussen gun ik mijn eigen kinderen ook hun mooie reizen. En heel stiekem ben ik wel een beetje blij dat zij beter te bereiken zijn dan ik vroeger – want met terugwerkende kracht begrijp ik de bezorgdheid van mijn ouders nu een stuk beter. En of ze hun omzwervingen dan via Polarsteps zullen delen weet ik niet, maar ik zal ze hoe dan ook via poste restante een brief sturen, dat plezier wil ik ze niet onthouden.