Gelukkig en productief: zo is de ideale werkweek opgebouwd, volgens onderzoek

Waar het vroeger normaal was om veertig uur in de week te werken, kiezen tegenwoordig steeds meer mensen voor een parttimebaan. Is dat echt beter voor ons welzijn en onze productiviteit?

Van lerarentekort tot lange wachttijden in de zorg: in 2022 concludeerde de Sociaal Economische Raad dat meer uren werken de arbeidskrapte zou kunnen verminderen. Maar is dat wel zo?

Een aantal sociologen uit Cambridge deed hier onderzoek naar, schrijft de Volkskrant. Voor dit onderzoek, uitgevoerd door het Britse onderzoeksbureau Autonomy, werden het welzijn en de productiviteit van drieduizend mensen onderzocht. De werknemers werkten voor hetzelfde loon een halfjaar lang vier in plaats van vijf dagen. Er werd vooral minder vergaderd, en ze mochten geen ellenlange e-mails versturen met talloze mensen in de cc.

Minder werken, minder stress

Uit dit experiment bleek dat de bedrijven waarvoor de respondenten werkten gemiddeld 1,4 procent meer winst maakten. Het ziekteverzuim daalde met tweederde en veertig procent van de medewerkers vertelde minder stress te ervaren doordat ze hun werk- en privéleven beter konden combineren. “Als er een sweetspot is, durf ik te stellen dat deze dichter bij de vier dan vijf dagen ligt,” aldus Brendan Burchell, een van de auteurs van het onderzoek.

Veertig uur te veel?

Er zijn meer data die de vierdaagse werkweek ondersteunen, vertelt emeritus hoogleraar economie Alfred Kleinknecht aan de Volkskrant. We zien nu al zeven jaar nauwelijks meer een toename van de arbeidsproductiviteit in Nederland. Volgens Kleinknecht zou het goed zijn om meer te investeren in innovatie en automatisering. “Als we de economische groei alleen uit extra werkuren moeten halen, raken meer mensen overwerkt en daalt de productiviteit nog verder,” vertelt hij.

“De creativiteit wordt werknemers dan uit de ziel geslagen. Je hebt frisse en goed uitgeruste mensen nodig. Een werkweek van veertig uur lijkt mij lang als je je bedenkt dat we door IT blootgesteld zijn aan veel intensievere informatie-uitwisseling dan vroeger.”

De ideale werkweek bestaat niet, of toch wel?

Uit een onderzoek van ArboNed (2016) blijkt weer dat overspannen werknemers relatief vaak parttimers zijn. Maar volgens socioloog Franne Mullens van de Vrije Universiteit Brussel is er qua gezondheid geen ideale werktijd. Ze verwijst naar een ander Brits onderzoek (2019) waaruit blijkt dat persoonlijke omstandigheden sterker overheersen.

Een artikel van ArboNed ondersteunt deze stelling deels: flexibiliteit waardoor je werk en privé kunt combineren is belangrijk. Net als ontplooiingsmogelijkheden, steun op de werkvloer, autonomie en rust.

Alle ballen in de lucht

Ook arbeids- en organisatiepsycholoog Beatrice van der Heijden vindt die flexibliteit van belang: “We zouden het moeten hebben over flexibiliteit, zodat mensen alle ballen in de lucht kunnen houden tijdens de verschillende fases van hun leven.”

Zo nemen meer vrouwen dan mannen de zorgtaken binnen het gezin op zich, en kiezen ze voor parttimewerk. Wat weer samenhangt met minder doorgroeimogelijkheden. Van der Heijden: “Van een doorstart op latere leeftijd, als er minder zorgtaken zijn, komt het vaak niet. Het zou heel normaal moeten worden om na je veertigste aan een doorstart van je carrière te werken en daar zelfs weer opleidingen voor te volgen.”