Onze levens zijn nauwelijks nog ingericht op avontuurlijke keuzes. Dat is jammer, zeggen experts. De avonturier in je laten ontwaken, is leuk en loont. Journalist Chris Muyres zoekt uit hoe dat zit.
Er zijn van die periodes in je leven die rustig zijn, op het saaie af: weinig prikkels, weinig avontuur. Misschien ben je toe aan een nieuwe uitdaging op je werk. Of loop je juist over en heb je helemaal geen puf om in je vrije tijd iets te ondernemen. En al vind je dat misschien ook wel even best zo, toch kan dat ‘even’ langer duren dan goed voor je is, zegt Esmée Pluijmers, adviseur psychosociale ondersteuning bij het Rode Kruis.
“Hoe minder prikkels je krijgt, hoe passiever je je gaat opstellen,” zegt ze als ik haar ernaar vraag. “Dat heeft te maken met je brein, met je prefrontale cortex om precies te zijn. Die heb je nodig voor dingen die je uitdagen, voor de complexere taken; wanneer je iets nieuws gaat leren bijvoorbeeld. Als dat deel van je hersenen weinig gestimuleerd wordt, beïnvloedt dat je breinstructuur nadelig. Met als gevolg dat gevoelens van angst of somberheid minder worden onderdrukt dan gewoonlijk.” Dat klinkt misschien verontrustend, maar dat valt mee. “Zodra je opnieuw spanning in je leven toelaat, heeft dat een positief effect op de prefrontale cortex en nemen die sombere, bange gevoelens weer af. Wat dat betreft is je brein als een spier die je kunt trainen.”
Hoe doorbreek je nou die vicieuze cirkel en maak je de draai om meer open te staan voor avontuur? Pluijmers: “Denken, voelen en doen zijn sterk met elkaar verbonden. Als je lange tijd geen zin hebt om iets te ondernemen, kun je natuurlijk wachten tot je er wél zin in hebt. Maar je kunt ook gewoon beginnen met dingen doen die je leuk vindt, waarin je jezelf kunt verliezen. Dat geeft een boost en stimuleert de aanmaak van dopaminen – die op een gezonde manier verslavend werken, waardoor je ermee door wilt gaan. Die positieve gevoelens en gedachten volgen dan vanzelf.”
De Australische filosoof Eleanor Gordon-Smith, die werkzaam is aan Princeton University in de Verenigde Staten, onderschrijft per mail het verband tussen denken, voelen en doen. ‘De Amerikaanse psychiater Gordon Livingston zei het al: gevoelens volgen gedrag, en niet andersom. Misschien ben je geneigd om actie uit te stellen tot je je in staat voelt om dingen te ondernemen. Maar ik adviseer om simpelweg een eerste stap te zetten, desnoods met tegenzin. Want daarmee verandert automatisch de kijk op jezelf en je omstandigheden. Prent je in dat je altijd bij machte bent om op een bepaalde manier te handelen, hoe je je ook voelt. Dat is een enorm bevrijdende gedachte: dat je avontuurlijk, begeesterd en levendig kunt zijn, ook al voelt dat vanbinnen niet zo.’
Op microavontuur
De experts zijn het er dus over eens: wil je meer avontuur in je leven, dan is het een kwestie van niet denken maar doen. Dat kan nog weleens lastig zijn voor mensen die geneigd zijn om een beslissing rationeel te bekijken. Terwijl: het heeft helemaal geen zin om met rationele argumenten te komen, want avontuur heeft per definitie een ongewisse uitkomst. En dat ongewisse zouden we tegenwoordig best wat meer mogen waarderen.
Gordon-Smith: ‘De manier waarop we onze levens hebben ingericht in deze tijd staat avontuurlijke keuzes in de weg. We hebben het gevoel dat we helemaal geen tijd of energie hebben om tussen werk, kinderen, de was, sporten en boodschappen door óók nog iets nieuws uit te proberen en onze horizon te verbreden. We zijn al blij als er tijd overblijft om te slapen. Dat is jammer, want om schrijver Annie Dillard aan te halen: hoe we onze dagen doorbrengen, is hoe we ons leven doorbrengen.’
Het goede nieuws is dat een avontuur niet per se groot hoeft te zijn. Kleine avonturen kunnen ook bevredigend zijn, vooral omdat ze vaak minder op prestatie zijn gericht. De Britse schrijver en spreker Alastair Humphreys spreekt over het fenomeen microavontuur en bedacht er ook een formule bij. Vrij vertaald luidt die als volgt: simpel + kort + plaatselijk + goedkoop = een bereikbaar microavontuur.
Humphreys raadt aan om op zoek te gaan naar iets waar je blij van wordt. Iets wat verfrist, liefst letterlijk, als in buiten iets ondernemen – al kan dat met de persoonlijke voorkeur van de beroepsavonturier te maken hebben. Voorbeelden? Zwemmen in open water, wildkamperen of kanoën op een riviertje in de buurt. Op goed geluk de natuur in gaan of spontaan een nacht onder de sterren slapen in je eigen tuin.
In Scandinavië zijn dat soort activiteiten de gewoonste zaak van de wereld. En ze hebben er ook een term voor: friluftsliv, wat je kunt vertalen als leven in de buitenlucht. De Noorse schrijver Henrik Ibsen introduceerde het begrip ooit voor het eerst in een gedicht en inmiddels is het uitgegroeid tot een heuse levenshouding in de noordelijke landen. Het houdt in dat de natuur, hoe klein of dichtbij ook, deel uitmaakt van je dagelijkse routine.
Je geniet van de zon, de stilte, de geur van dennenbomen. Je gaat op zoek naar vogels, korstmossen, eetbare bessen, paddenstoelen. De ene keer ervaar je een bos dat druipt van de regen, een andere keer zit je misschien alleen maar bij een beek met je voeten in het water. Friluftsliv heeft dus niks van doen met een georganiseerd uitje, het is eerder een alledaagse vanzelfsprekendheid.
De natuur is je vriend
Journalist Brigitte Ars maakte kennis met het fenomeen in Noorwegen toen ze research deed voor haar boek Waar is het avontuur? “Op een dag zouden we een berg opgaan. Het was koud en het regende toen ik opstond, ik had er niet bepaald zin in. Maar het werd een fantastische ervaring. Ik kwam compleet anders terug van die tocht en was zo blij dat ik toch niet in het hotel was gebleven. Dan had ik die belevenis, die ik me nog lang zal herinneren, niet meegemaakt. Slecht weer bestaat niet, zeggen ze in Scandinavië, alleen slechte kleding. Ze zien de natuur echt als vriend. Friluftsliv maakt je dagelijks leven avontuurlijker, kortom.”
De ervaring in Noorwegen veranderde haar kijk op avontuur. “Avontuur gaat om de ervaring op zich. Je voelt je levensenergie stromen. Het gaat om overgave, om improviseren, om spelen. En dat doet iedereen goed. Mensen denken weleens dat je een bepaald type moet zijn voor avontuur, dat is onzin. Ik ben ook niet altijd een held, maar ik wil me daardoor niet laten weerhouden. Als ik ergens bang voor ben, vraag ik mezelf of mijn vrees reëel is. Is het antwoord nee, dan zet ik door en draag ik mijn angst als een rugzak mee.”
Oké, je moet dus even doorbijten. Om vervolgens plezier te ervaren, nieuwe ervaringen op te doen, uit de sleur te raken. Heeft Ars nog een advies voor mensen die opzien tegen al dat avontuur? “Ik beschouw avontuur meer als een voornemen. Je moet ervoor uit je comfortzone, maar je hoeft heus niet de wildernis in. Drink eens een kop koffie in de kou op het balkon. Koop kaartjes voor een klassiek concert als je daar gewoonlijk niet zo snel heengaat. Schrijf een verhaal of maak wijn van eigen druiven, zoals ik zelf pas heb gedaan. Zie het als een mindset die je laat groeien, waardoor je jezelf ontwikkelt.”
Nog een geruststelling: om meer avontuur in je leven toe te laten, hoef je echt niet de hele tijd onverwachte dingen te doen. Sterker nog, volgens adviseur psychosociale ondersteuning Esmée Pluijmers kan routine heel heilzaam zijn als tegenhanger. “Zeker in periodes van weinig uitdaging is een duidelijke dagstructuur juist raadzaam. Dan raakt je lichaam in een flow en dat komt je humeur ten goede. Zonder die regelmaat ga je je lamlendig gedragen en ook zo voelen.”
Ars zweert ook bij haar vaste routines, die ze haar ‘basiskamp’ noemt. Zonder was haar boek naar eigen zeggen nooit afgekomen. ‘En-en’ brengt haar balans. Bijkomend voordeel van routines: je hoeft ze maar even te doorbreken en het voelt al snel als avontuur. Eerst maar eens beginnen met die kop koffie op het balkon, in de kou.
Meer lezen
- Met dit boek verwelkom je avontuur weer in je leven.
- Worden we eigenlijk wel gelukkig van op vakantie gaan?
- Waarom is nieuwe vrienden maken zo moeilijk?
Tekst Chris Muyres Illustratie Roeqiya Fris
