In Indonesië kun je gerust een uurtje later komen. Of twee. Of verstek laten gaan als het regent. ‘Elastieken tijd’, heet dat. Journalist Caroline Buijs sprak met vrouwen in Jogjakarta.
Rita Sri Suwantari is naast reisleider ook tolk/vertaler voor antropologen en journalisten en in het laagseizoen docent Engels. Ik spreek haar tussen de tjirpende krekels in de tropische tuin van mijn hotel in Jogjakarta, waar ze per motor naartoe komt. Door haar werk als reisleider heeft Rita vrienden in Nederland en bezoekt ze ons land vaak: ze heeft dus een aardig beeld van hoe wij in het Westen met onze tijd omgaan.
“Het valt me op dat jullie altijd zo veel willen plannen,” lacht Rita. “Zelfs in het weekend en op vakantie. Ook de toeristen die ik hier in Indonesië begeleid, hollen van bezienswaardigheid naar bezienswaardigheid. Wij doen dat anders. Vrije tijd plan je niet, die vul je spontaan in. Ik denk ook dat we meer tijd nemen om thuis niets te doen. Een agenda heb ik daarom niet, mijn vrienden ook niet, waardoor afspraken spontaan ontstaan.”
Rita vertelt dat ze in Nederland weleens zenuwachtig wordt als een afspraak officieel in de agenda wordt opgeschreven. “Ik ben ook altijd gefascineerd door jullie verjaardagskalender die op de wc hangt: een verjaardag vieren we hier niet zo expliciet als bij jullie en zeker niet van tevoren gepland met een uitnodiging. Wat niet wil zeggen dat we nooit iets vieren: op Java kennen we selamatan, een ceremonie op bijvoorbeeld de sterfdag van een familielid.”
Liever wachten dan haasten
Haast lijkt Rita niet te kennen, en ze gelooft ook wel dat dat typisch Indonesisch is. Maar als we het over rubber time hebben, de tijd als een flexibel fenomeen, legt ze uit dat ze in haar werk stipt op tijd komt. “Ik werk met westerse toeristen, ik weet dat zij waarde hechten aan op tijd komen. Met vrienden geldt rubber time wel. Ik weet bijvoorbeeld welke vriend of vriendin op tijd komt en wie niet, en daar gaan we flexibel mee om. Dat we mobieltjes hebben, maakt het wel makkelijker. Afspraken worden trouwens ook geregeld uitgesteld, vaak vanwege het weer.”
Rita verbaast zich ook over Nederlandse vrienden die de trein willen halen: “‘Oké, nog vijf minuten, we moeten nú weg!’ Iedereen kijkt voortdurend naar de treintijden op internet, ze printen een schema voor me en dat neem ik uit beleefdheid mee. Maar ik gebruik het nooit. Ik zie wel wanneer er een trein gaat en anders wacht ik een half uurtje. Altijd beter dan me moeten haasten.”
- Het complete verhaal vind je in Het grote vertraagboek.
Tekst en fotografie Caroline Buijs
