Tijd is een constante bron van verbazing voor journalist Bernice Nikijuluw. Het lijkt wel te vervliegen, of soms ineens te versnellen. Ze komt eigenlijk élke dag een uur of twee tekort. Kan dat ook anders?
Tijd is een ongrijpbaar fenomeen. We krijgen allemaal dezelfde portie uren aan het begin van de dag, maar de een lijkt er veel meer in te kunnen stoppen dan de ander. Zo heb ik een vriendin in Barcelona die in haar eentje een huishouden met twee kinderen runt, daarnaast een veeleisende baan heeft, in de avonduren vertaalwerk doet, op zondag alvast voor de hele week kookt en wonder boven wonder tijd overhoudt om gezellige dingen met vrienden te doen. En dan is ze ook nog eens altijd op de hoogte van de nieuwste films en beter geïnformeerd over het Nederlandse nieuws dan ik.
Gebruik maken van de tijd
Hoe doet ze dat toch allemaal, denk ik vaak bij mezelf. Er zijn heus dagen waarop ik aan het eind ervan tevreden terugkijk op wat ik allemaal voor elkaar heb gekregen, vooral als ik er nog iets fijns als een theaterbezoek of lunch met een vriendin in heb weten te fietsen. Maar vaker dan wél, lukt het me niet. Eigenlijk juist niet op een dag waarop ik bij het opstaan denk alle tijd van de wereld te hebben en het dan lekker rustig aan ga doen: kopje thee, telefoon erbij… Het einde van het liedje is dat mijn dag is opgegaan aan een beetje werk hier, boodschapje daar en tussendoor veel tijdverspilling die voornamelijk te wijten is aan die irritante magneet: mijn mobiel. Feit is dat ik na zo’n drukke, welbestede dag veel meer energie heb dan na een kabbelend dagje vol pauzes maar zonder focus. Ik wil dus graag leren om beter gebruik te maken van de tijd die ik heb en te voorkomen dat de dag zomaar wegglipt. Maar hoe doe ik dat?
Het junkfood-gevoel
In mijn zoektocht naar antwoorden raak ik geïntrigeerd door de titel van een boek dat onlangs in het Nederlands verscheen: Tijd, en hoe die te besteden van James Wallman, met als ondertitel: De 7 regels voor rijke, gelukkige dagen. Ik word al meteen gegrepen door de inleiding, waarin Wallman een vergelijking maakt tussen het eten van junkfood en het verspillen van tijd. We weten dat junkfood ongezond is en we weten ook echt wel dat lang tv-kijken, gamen of eindeloos op je mobiel zitten zonde van je tijd is.
Maar hoewel we er tegenwoordig alles aan doen om ons eetpatroon te verbeteren, laten we ons leefpatroon maar een beetje voor wat het is. Terwijl het vullen van je tijd met lege ervaringen ook
hartstikke ongezond is, vindt Wallman. Je raakt er uitgeblust en afgestompt van. In plaats van tijd te bestedenaan ‘bullshitervaringen’ zou je er beter naar kunnen streven meer ‘superervaringen’ te hebben in het leven, want die zijn essentieel voor geluk en succes, zegt hij.
Automatische piloot
Bij het lezen van dat laatste denk ik wel: nu sla je door, James, met je succes. Maar zoals met veel zelfhulpboeken is het de kunst om eruit te halen wat jou aanspreekt, dus werd ik toch nieuwsgierig naar welke regels Wallman in gedachten had voor mijn toekomstige leven. Want – en ik ben het erg met hem eens – we hebben meer vrije tijd dan ooit, alleen lijkt dat niet zo. Ik heb in elk geval altijd het gevoel dat ik achter de feiten aan hol, en volgens Wallman ben ik niet de enige. Stiekem hoop ik een aantal onfeilbare methoden aangereikt te krijgen om in één keer van mijn mobielverslaving af te komen, maar zo blijkt het niet te werken.
Wat je als lezer wel krijgt, is een checklist waarmee je steeds kunt toetsen of je niet op de automatische piloot leeft. Je ‘ervaringsintelligentie’ wordt hierdoor stukje bij beetje verhoogd. Oftewel: op den duur leer je welke bezigheden zonde van je tijd zijn en welke je echt wat opleveren. Om die automatische piloot uit te schakelen, is het zaak om regelmatig nieuwe ervaringen op te doen, zodat je wordt uitgedaagd en dingen meemaakt die blijven hangen – je ‘maakt’ nieuwe herinneringen. Daar krijg je energie van en je voorkomt dat de ene dag op de volgende lijkt. Lijkt iets wat je diep vanbinnen graag zou willen doen te moeilijk of omslachtig? Probeer je er dan toe te zetten om het juist wel te doen, dan is de beloning des te groter
Geen smoesje?
Zelf zou ik graag tijd maken voor een paar dingen die ik al even op de lange baan aan het schuiven ben, met het excuus dat ze te tijdrovend zijn: op bezoek bij een oude tante, naar een museum en een reportage maken met een bevriende fotograaf. Samen met haar heb ik een tijdje terug een artikel gemaakt over Amsterdammers die een speciale vriendschap met een reiger hadden opgebouwd. Ik vond het spannend om aan te beginnen – aanbellen bij wildvreemden vind ik eng – maar uiteindelijk bleek het een van de leukste dingen die ik in mijn werkende leven heb gedaan. Juist vanwege de kick dat het ons toch maar is gelukt.
Inmiddels hebben mijn vriendin en ik wel tien nieuwe ideeën op de plank liggen, maar het komt er maar niet van om ze uit te voeren, en dat ligt helemaal aan mij. Ik weet dat ik mezelf een schop onder mijn kont zou moeten geven om in actie te komen, maar toch weten andere taken die om voorrang strijden steeds te winnen. Bovendien: ik héb het toch ontzettend druk, dat is toch geen smoesje?
Prioriteiten
Dat is het wel, zegt de Amerikaanse timemanagementexpert Laura Vanderkam tijdens haar TED Talk. Als je beweert dat je ergens geen tijd voor hebt, betekent het dat het geen prioriteit voor je heeft, anders zou je er wel tijd voor vinden. Tijd is namelijk erg elastisch, stelt ze. Dat blijkt wel wanneer er iets onverwachts gebeurt wat onmiddellijke actie vergt, zoals een lekkage in je huis. Dan los je het op, ook al kost het je uren – die je wonderlijk genoeg zomaar blijkt te vinden. Uren die je best aan iets leuks zou kunnen besteden in de weken dat er zich geen rampen voordoen. Eigenlijk zou je alles wat je graag
zou willen doen, moeten benaderen als die lekkage: er gewoon tijd voor vrijmaken.
Rustmomenten
Het zijn dit soort simpele inzichten waar ik wat aan heb. Net als aan Wallmans junkfoodvergelijking (elke keer dat ik me toch weer verlies in scrollen en klikken voel ik me na afloop ongezond), krijg ik bij Vanderkams lekkageverhaal echt een beeld waar ik op terug kan grijpen als excuses het dreigen te winnen van voornemens. Het enige wat ik nog lastig vind, is een balans vinden tussen actief en inactief zijn in de vrije tijd die ik heb, want rust nemen is óók belangrijk. Misschien dat je van nietsdoen niet extatisch blij wordt (zoals Wallman beoogt), maar ik kom dan wel op adem en ik gun mijn brein een broodnodige pauze. Rustmomenten zijn dus net zo goed welbestede tijd, vind ik. En dat is anders dan Wallman, die het liefst ziet dat we ál onze tijd vullen met superervaringen.
Netflix of een boek
Intussen heeft mijn vriendin in Barcelona nagedacht over mijn vraag wat nou het geheim is van haar welbestede tijd. “Hoe meer ik doe, hoe efficiënter ik word,” zegt ze. “Uit mijn werk ga ik langs de supermarkt en ik bedenk onderweg wat ik ga kopen, voordat ik naar bed ga zet ik nog even een was aan en die hang ik op voordat ik ’s morgens de deur uitga. Een fulltimebaan heeft ook het voordeel dat je de rest van je leven beter moet organiseren.”
Logisch, denk ik bij mezelf. Zij heeft veel meer prioriteiten dan ik, daardoor weet zij alles in te passen. Terwijl ik hier in Amsterdam mijn kabbelende leventje leid en doe wat zich aandient, heeft zij zich uit pure noodzaak een efficiënt leven moeten aanmeten. Maar het gevoel dat de tijd snel gaat, is ook haar niet vreemd. “Ik probeer de versnelling van tijd te bestrijden door nieuwe ervaringen op te doen,” zegt ze.
“Een andere baan was een goede zet. Ook vriendschappen helpen, liefst met mensen van verschillende leeftijden en achtergronden. Een vriendin en ik doen om en om een voorstel voor iets nieuws: een lezing, museum (als het open is), buurt of park dat we nog niet kennen. Volgende week begin ik met Italiaanse les. Boeken voeren de strijd tegen Netflix – ik probeer in bus/park/café in een boek te beginnen, en als ik er na vijftig pagina’s goed in zit, vind ik ’s avonds plotseling tijd om verder te lezen.”
Tijd verlummelen
Goh, ze doet gewoon wat de experts adviseren zonder dat ze er ook maar een TED Talk over heeft gevolgd. En het werkt blijkbaar. Ze blijkt ook nog eens bewust tijd voor rust in te bouwen. “Tijd verlummelen? Dat is heerlijk en belangrijk. En sinds ik besloten heb dat het belangrijk is, geniet ik er meer van en voel ik me minder schuldig als ik een serie in één keer uitkijk. Ah, en in Spanje slapen we gemiddeld een uur minder dan in Nederland, dat scheelt ook.”
Tijd is rekbaar, echt
Een dag nadat ik mijn vriendin heb gesproken, ga ik bij mijn moeder langs die in de buurt van Den Haag woont. Ik heb van tevoren bedacht wanneer ik de trein terug wil pakken om genoeg tijd te hebben voor de klussen die ik die zaterdag nog moet doen. Maar dan zie ik op social media (ze zijn af en toe heus ergens goed voor) dat een vriendin laaiend enthousiast is over een expositie in Voorlinden, een museum waar ik nog nooit ben geweest terwijl mijn moeder er niet ver vandaan woont.
Die dag is de laatste mogelijkheid om die tentoonstelling te zien (toen de musea nog open waren), maar inclusief een stevige fietstocht zou het me zeker drie uur van mijn zorgvuldig geplande dag kosten. En dan denk ik: hoezo ‘kosten’? Als ik deze gelegenheid niet aangrijp, had ik deze hele zoektocht net zo goed niet kunnen beginnen. Dus ik doe het gewoon en dan blijkt natuurlijk dat alles waar is wat ik de afgelopen weken heb geleerd: tijd is rekbaar, nieuwe ervaringen geven nieuwe energie en het is waardevol om terug te kunnen kijken op zo’n dag. Ik vind het een goed begin van een toekomst vol beter bestede vrije tijd.
Meer weten?
- Tijd en hoe die te besteden – De 7 regels voor rijke, gelukkige dagen, James Wallman (Kosmos Uitgevers)
- Hoe je je vrije tijd onder controle krijgt, TED Talk Laura Vanderkam (TEDWomen 2016)
- Dit verhaal komt uit Flow 2-2020.
- Bernice schreef dit verhaal nog voor de coronacrisis, maar we vonden het nog steeds mooi en helpend. Ook in deze tijd.
Tekst Bernice Nikijuluw Fotografie Annie Spratt
