Waarom het fijn is om iets nieuws te leren in deze tijd

Nu ze ineens wél tijd heeft om die online cursus filosofie te volgen, ontdekt journalist Hagar Jobse weer hoe gelukkig ze wordt van iets nieuws leren. En dat is extra belangrijk in een tijd waarin de wereld razendsnel verandert.

‘Mijn kennisretraite vanuit huis’, zo refereerde ik vaak aan de afgelopen periode. Ik verslond het ene boek na het andere, verbeterde mijn vaardigheden op het gebied van audio editen, volgde een online cursus oosterse filosofie en luisterde tientallen podcasts over psychologie en persoonlijke ontwikkeling. Nu veel van mijn sociale activiteiten en werkafspraken waren weggevallen, hield ik zeeën van tijd over om nieuwe dingen te leren.

Het deed me denken aan de tijd tot mijn 25e, toen mijn leven grotendeels uit leren bestond. Nadat ik me een weg door de middelbare school had geploeterd, dompelde ik me vijf jaar onder in kennis tijdens mijn studie geschiedenis. Voor mij was de universiteit een soort speeltuin; voor het eerst mocht ik uit een enorm aanbod aan interessante vakken zelf kiezen wat ik wilde leren.

Geld verdienen

Toen ik acht jaar geleden begon met werken, kwam hier abrupt een einde aan. Natuurlijk zijn er veel dingen die ik na mijn studie in de praktijk heb geleerd. Hoe ik een verhaal moet pitchen bijvoorbeeld, of hoe ik onderhandel over tarieven en nieuwe opdrachtgevers vind. Toch verschoof de focus steeds meer naar geld verdienen. Echt tijd vrij maken om een cursus te doen of een ingewikkeld boek te lezen, vond ik lastig. Mijn rekeningen moesten immers gewoon betaald worden en dus was er altijd een klus die voorging.

Switch naar online

Waar ík me nu onderdompelde in nieuwe informatie omdat ik de tijd had, deden veel mensen dat noodgedwongen. Zo moesten docenten ineens overstappen op online lesgeven en schoolden legio freelancers zichzelf razendsnel om tot online ondernemer. Dansdocent Jennifer Leijendekkers liep al langer rond met het idee om online cursussen te gaan geven, maar het kwam er nooit van. Totdat ze binnen een week meer dan de helft van haar inkomen kwijtraakte.

“Ik nam een filmpje op met mijn telefoon, downloadde een edit-programma en ging aan de slag,” zegt ze als ik haar bel. Inmiddels heeft ze een goed werkend online systeem waarmee ouders voor hun kinderen online dansvideo’s kunnen bestellen. “Maar,” erkent ze, “makkelijk was het niet. Ik wist helemaal niks van editen en moest alles zelf uitvinden. Ik zat geregeld met de handen in het haar.”

Na veel oefenen kreeg ze de smaak te pakken. “Ik werk nu zelfs met special effects: in een aantal van mijn video’s liet ik vlinders over het scherm vliegen.” Hoewel ze niet uitsluit dat ze het editen van haar video’s in de toekomst gaat uitbesteden, was deze ervaring wel heel waardevol. “Ik bleek veel flexibeler te zijn dan ik eerst dacht.”

Camera-angst

Ook voor yogadocent Neel van Leeuwen was de afgelopen tijd eigenlijk het duwtje in de rug dat ze nodig had. Haar camera-angst weerhield haar er al jaren van om online iets te doen. “Elke keer als er een camera op me werd gezet, blokkeerde ik volledig. Maar juist nu voelde ik heel sterk de drang om er voor mijn cursisten te zijn, en dus besloot ik me over mijn angst heen te zetten.”

Tegenwoordig geeft ze elke ochtend yogasessies via Zoom. “Eerst voelde het heel onwennig. Maar al snel kreeg ik positieve reacties van mensen die heel veel aan mijn online lessen hadden.” Bang om voor de camera te staan, is ze niet meer. “Ik weet nu dat het nergens voor nodig was om mezelf zo klein te houden.”

Prioriteiten stellen

Een van de dingen die deze tijd in één klap duidelijk maakt, is dat we ons voortdurend moeten vernieuwen. Nu was er een acute reden om ons aan te passen, maar sommige ontwikkelingen – zoals computers en robots die taken overnemen – zijn al decennia gaande.

Uit onderzoek van Deloitte in 2014 blijkt dat zo’n twee tot drie miljoen van de huidige banen in de toekomst niet meer bestaan. Om te voorkomen dat je thuis komt te zitten als je baan niet meer bestaat, adviseert adviesbureau McKinsey om minstens een halve werkdag per week te besteden aan het leren van nieuwe dingen.

Flexibiliteit

Ook Marjolein ten Hoonte, directeur arbeidsmarkt bij Randstad, benadrukt het belang van flexibiliteit. “Vroeger werd je beloond als je maar lang genoeg hetzelfde werk op dezelfde plek deed. Tegenwoordig zijn die banen voor het leven juist steeds schaarser.”

Volgens Ten Hoonte worden we geacht zo beweeglijk en flexibel mogelijk te zijn. Hoe meer verschillende dingen je kunt, hoe beter. “Nieuwe kennis en vaardigheden opdoen is voor mij geen kwestie van tijd hebben, maar van prioriteiten stellen.”

Dat we het toch moeilijk vinden om dit in de drukte van alledag voorrang te geven, komt volgens toekomstonderzoeker Jeanneke Scholtens van Buro Zorro onder meer doordat we leren vooral zijn gaan zien als iets wat nou eenmaal moet. “Als kind leer je dat je veel zult moeten studeren om iets te bereiken. Het liefst binnen het vaste stramien van school en universiteit.”

Flow-ervaringen

En dat terwijl het continu leren van nieuwe dingen juist heel veel voldoening kan geven. “Ergens beter in worden is een intrinsiek menselijk verlangen,” zegt psycholoog Ap Dijksterhuis, die ook het boek Op naar geluk schreef. Als je iets doet wat je uitdaagt – zoals een moeilijk boek lezen of een lastig rapport schrijven – kun je bovendien een zogeheten gevoel van flow ervaren. “Op zo’n moment vergeet je de tijd en ga je helemaal op in wat je aan het doen bent. Uit onderzoek is gebleken dat mensen die dit soort flow-ervaringen vaak hebben, gelukkiger zijn.”

Verdieping

Volgens Jeanneke Scholtens zijn er nog meer aspecten van leren die bijdragen tot het ervaren van meer geluk in je leven. “Hoe meer je je ontwikkelt, hoe meer je openstaat voor de mening en visies van anderen. Dat leidt vaak tot verdieping van je relaties.”

Dat merk ik zelf ook. De gesprekken met mijn vrienden gaan nu niet meer alleen over werk en relaties, maar ook over geluk, het kunnen toelaten van pijn en het stellen van je eigen grenzen. Stuk voor stuk thema’s waar ik me de laatste tijd mee bezig heb gehouden.

Uitdagen

Door jezelf geregeld uit te dagen, train je bovendien je brein en wordt het leren van nieuwe dingen steeds makkelijker. “Onze hersenen bestaan uit verbindingen, en die worden sterker naarmate je iets vaker doet,”verduidelijkt psycholoog Thijs Launspach.

Het gevaar is alleen dat je blijft hangen in die ene activiteit, terwijl je je vermogen om nieuwe dingen te leren beter continu kunt blijven trainen – het liefst door iets te doen wat je nog niet zo ligt. “Als je schrijft voor je werk, zou ik je aanraden iets te gaan leren wat niet zo talig is,” zegt Launspach. “Ga bijvoorbeeld je eigen website bouwen.”

Architect van je eigen brein

De voordelen zijn dus legio, maar niet iedereen gaat met succes nieuwe uitdagingen aan. De Amerikaanse psycholoog Carol Dweck deed jarenlang onderzoek aan de universiteit van Stanford naar motivatie, prestatie en succes. Ze introduceerde in 2000 de begrippen fixed mindset, een starre denkhouding, en growth mindset, een op groei gerichte denkhouding.

Uit haar onderzoek blijkt dat kinderen die denken dat hun niveau van intelligentie een vaststaand gegeven is, minder snel een nieuwe uitdaging aangaan dan kinderen die ervan overtuigd zijn dat ze juist door te oefenen uiteindelijk ergens beter in worden. Deze verschillende mindsets worden grotendeels beïnvloed door de omgeving.

Zo toonde Dweck aan dat docenten die ervan overtuigd zijn dat je je hersenen kunt trainen, leerlingen beter weten te motiveren tot inspanning dan docenten die geloven dat vooral talent bepalend is voor prestaties. Zeker in deze snel veranderende wereld is een op groei gerichte mindset enorm waardevol. Als je het vertrouwen hebt dat je jezelf nieuwe dingen kunt aanleren, ga je immers een stuk flexibeler om met veranderingen op de werkvloer en arbeidsmarkt.

Lang werd gedacht dat je brein na een bepaalde leeftijd niet meer te vormen is. Niets is minder waar: tot op hoge leeftijd kunnen je hersenen nieuwe verbindingen maken en kun je je jezelf dus nieuwe dingen leren. ‘Je hersenen zijn maakbaar,’ schrijft neuropsycholoog Margriet Sitskoorn in haar boek Het maakbare brein. ‘Maar we geven onszelf om wat voor reden dan ook vaak niet de tijd om te leren wat we willen. Hierdoor worden we eerder een gebruiker dan een architect van onze hersenen.’

Het kan altijd

Iemand die bij uitstek architect is van haar eigen brein is Charlotte van ’t Wout (32). Ze maakte al meerdere malen een carrièreswitch: ze begon als journalist en richtte vervolgens Spot op, een bedrijf dat monumentale grachtenpanden verhuurt als vergaderruimtes. Later bedacht ze met haar C.Academy het concept ‘Instagram- cursus’, waarbij ze zich onder meer richt op ondernemers.

“Zestig procent van mijn tijd besteed ik aan het leren van nieuwe dingen,” vertelt ze. Zo las ze honderden boeken over thema’s rond psychologie, persoonlijke ontwikkeling en mindset. Ook gaf ze duizenden euro’s uit aan seminars en cursussen over deze onderwerpen. En ze leerde zichzelf video editen, fotograferen en podcasts maken.

“Ik geef mezelf precies honderd uur om een bepaalde vaardigheid onder de knie te krijgen. In die tijd bekijk ik YouTube-tutorials, ik lees er boeken over en oefen heel veel. Net zolang totdat ik het kan.” Ze is ervan overtuigd dat je jezelf alles kunt leren. “Dat maakt me flexibel en geeft me een veilig gevoel. Ik weet nu dat ik me, wat er ook mag gebeuren, wel red.”

Meer inititatieven

En dat blijkt te kloppen. Uitgerekend dit jaar verlegde Van ’t Wout haar focus van Spot naar C.Academy, voordat alles kantelde in de wereld. “Zonder die shift had ik nu geen inkomen gehad. Deze grote verandering zag ik natuurlijk niet aankomen, maar ik heb het altijd al risicovol gevonden om maar op één ding in te zetten.”

Van ’t Wout mag dan veel geld hebben uitgegeven aan dure seminars, veel van wat ze leerde staat gratis online. “Je hoeft je allang niet meer in te schrijven voor een opleiding om nieuwe dingen te leren,” zegt toekomstonderzoeker Jeanneke Scholtens. “De afgelopen tien jaar zijn er steeds meer initiatieven waarmee leren op allerlei momenten in je leven mogelijk is.”

Zelf volgt ze op dit moment bijvoorbeeld een gratis online cursus aan de universiteit van Yale over ‘the science of well-being’, die van pas komt voor haar onderzoek over de toekomst van genot.

Niet in papiertjes uit te drukken

Het probleem is volgens directeur arbeidsmarkt Marjolein ten Hoonte dat we deze andere vormen van onszelf bijscholen in de huidige maatschappij nog niet genoeg waarderen. “Meestal worden we beoordeeld op de diploma’s en de certificaten die we hebben behaald. Zonde, want we leren daarnaast zo ontzettend veel wat niet in papiertjes is uit te drukken.”

Ook op de werkvloer bijvoorbeeld, zeker nu. Een crisis is het moment om (noodgedwongen) een nieuwe ontwikkeling door te maken. Dat geldt overigens niet alleen voor kennis, maar ook voor emotionele vaardigheden. Als voorbeeld geeft ze mensen in de zorg. “Door corona wordt hun incasseringsvermogen ineens enorm op de proef gesteld. De meesten blijken dat aan te kunnen. Door deze ervaring leren ze veel over zichzelf.”

Volgens Ten Hoonte gaan we een toekomst tegemoet waarin nieuwe dingen leren een onderdeel is van ons dagelijks leven. Hoewel ik het een aantal maanden geleden nog lastig vond om hier tijd voor vrij te maken, klinkt me dit nu als muziek in de oren. Dankzij de afgelopen periode kon ik weer ervaren dat ik gelukkig word van nieuwe dingen leren. En dat houd ik er zeker in.