In het Flow-minicollege bespreken we een onderwerp waarover te leren valt. Deze keer: Susan Houbraken over buitenzwemmen in natuurwater.
Anders dan baantjes trekken in het zwembad
“Wat ik fijn vind aan buitenzwemmen is dat ik me onderdeel voel van de natuur. De vissen onder me, een eend die ronddobbert, de planten aan de waterkant. Een enkele keer vliegt er zelfs een ijsvogel voorbij. Voor even ben ik een met alles wat leeft. Niet te vergelijken dus met een chloorbad. Zwemmen in een meer of een plas is trouwens ook weer wat anders dan ver zwemmen in de zee. Dat laatste zou ik afraden: er is zo veel lichaamsbeheersing en kracht voor nodig, en de stroming en getijden brengen onnodige risico’s met zich mee.”
Dit doet het met je
“Zwemmen werkt geestverjongend, zeg ik altijd. Er komen allerlei gelukshormonen vrij – te vergelijken met een runner’s high, dat euforische gevoel na hardlopen. Het grote voordeel is dat je met zwemmen je hele lichaam beweegt. In een tijd waarin we veel te veel zitten, is dat extra belangrijk. Voor mezelf geldt dat zorgen letterlijk van me afglijden in het water. Het voelt als een pauzeknop, waardoor ik de rest van de dag ook meer aankan. Ik zie het als een date met mezelf. Het liefst zwem ik drie keer per week, ook in de winter. Het haalt me uit mijn hoofd naar het nu. Sinds mijn auto- ongeluk in 2016 heb ik chronische pijn aan mijn nek en schouder, maar door de kou wordt die verdoofd. Zolang ik zwem, ben ik pijnvrij.”
Zelfs in de winter
“De temperatuur van het water is vanaf december tot begin maart gemiddeld tussen de 5 en 8˚C. Als het kouder is, spreken we van ijswater. Daarin zwem je geen lange afstanden, dat is te gevaarlijk omdat je snel onderkoeld raakt. Je kunt wel dippen: je dompelt jezelf dan een paar seconden onder. De stelregel is dat je een minuut per graad in het water kunt blijven, mits je dit opbouwt. Is het twee graden, dan blijf je dus maximaal twee minuten onderwater. Daar heb je geen wetsuit voor nodig. Wel een muts, omdat je hoofd het snelst afkoelt. Houd bij het dippen je handen onder je oksels om langer warm te blijven. Wil je wel een afstand zwemmen, draag dan een wetsuit. In de winter het water ingaan is wat meer gedoe: er moet warme kleding mee, genoeg eten, thee voor erna. De mentale voorbereiding duurt ook langer. Maar ik vind het geluksgevoel in de winter dubbel zo groot.”
Zo begin je
“Besluiten dat je het gaat doen, is stap één. Laat je niet tegenhouden door beperkende gedachten. Ik sta altijd stil bij het waarom van zulke gedachten. Spreken ze wel de waarheid? Kun je ze laten voor wat ze zijn? Een positieve mindset is het halve werk. Vaak zeggen mijn leerlingen dat ze niet goed kunnen zwemmen omdat ze de borstcrawl niet beheersen. Onzin. De schoolslag is voldoende. Sterker nog, ik raad hem aan. Je ziet waar je naartoe zwemt, geniet meer van de natuur en houdt je hoofd droog.”
“Wat je in elk geval nodig hebt als je begint, is een speciale boei zoals de SaverSwimmer. Je kunt er ook wat spullen in opbergen zoals je telefoon en autosleutel. Die boei is zowel in de zomer als winter heel belangrijk: boten kunnen je zien en je kunt erop hangen als je kramp krijgt. Regel als het even kan een zwembuddy, dat is veiliger en ook gezelliger. In heel Nederland vind je zwemgroepen. Via mijn Facebook-groep FrisseDuik Rondje Nederland kun je ook contact leggen om samen te zwemmen. Verder geldt dat je conditie opbouwt als je regelmatig zwemt. Je zult ook merken dat je steeds iets langer in het koude water kunt blijven. Begin bijvoorbeeld met een zwemschema van de Koninklijke Nederlandse Zwembond KNZB of sluit je aan bij een club.”
Zo wen je aan het koude water
“Je kunt thuis oefenen met het effect van kou op je lichaam en geest door koud af te douchen. Als je van 38 naar 12 graden gaat, krijg je een cold shock: je schrikt en je ademhaling schiet omhoog. De uitdaging is om die stapsgewijs onder controle te krijgen. Blijf bijvoorbeeld eens een paar seconden onder het koude water staan terwijl je rustig door je buik ademhaalt en hard uitblaast door je mond. Die seconden bouw je steeds verder op, totdat het lukt een paar minuten te blijven staan. Als je dit eenmaal geoefend hebt, valt het buiten mee. Ik zeg altijd: als je in badkleding langs de kant kunt staan, kun je ook het koude water in.”
Wat je kunt leren
“Dankzij winterzwemmen heb ik geleerd ontspanning te vinden in het oncomfortabele. Die les nam ik ook mee naar mijn dagelijks leven. Bij de moeilijke dingen denk ik nu: gewoon goed blijven ademhalen, dan kan ik het wel aan.”
Zwemcoach Susan Houbraken hield altijd al van buitenzwemmen, en na een ingrijpend auto-ongeluk in 2016 kreeg de buitensport een nog grotere rol in haar leven. Ze merkte dat natuurzwemmen haar meer veerkracht gaf en schreef er een boek over: ‘Buitenzwemmen’ (Luitingh-Sijthoff). Met haar community Frisse Duik spoort ze anderen aan het water in te gaan.
Interview Bente van de Wouw Fotografie Jeroen Schokker
Gepubliceerd op 24 september 2023
