Flow leest: Witte oleander van Janet Fitch

Bij Flow lezen we graag. In deze blogserie vertellen redactieleden wat ze van een bepaald boek vonden. Deze keer: online editor Merel over Witte oleander van Janet Fitch.

Mocht je je afvragen of je dit boek onlangs hebt gemist in de boekhandel: het is niet nieuw. Sterker nog, het is ruim twintig jaar oud. Ik las dit boek voor het eerst toen ik vijftien was en ik weet nog dat het heel veel indruk op me maakte. Zeker twee jaar lang heb ik overal verkondigd dat dit mijn ‘lievelingsboek aller tijden’ was.

Een paar weken geleden dacht ik opeens weer aan Witte oleander en besloot dat ik het wilde herlezen. Dat was nog niet zo gemakkelijk geregeld, want ik vond het boek niet in de bibliotheek en ook niet in mijn app met luisterboeken. Dus kocht ik het tweedehands, voor acht euro. Toen ik het pakje opende en de cover weer zag, werd ik even terug geslingerd in de tijd. Ik kon niet wachten om te beginnen met lezen. Zou ik het nog net zo goed vinden als toen?

Hier gaat het over

Witte oleander gaat over Astrid en haar eigenzinnige (of beter gezegd: getroebleerde) moeder Ingrid. Astrid is nog maar een tiener als Ingrid haar ex-partner vermoordt en daarvoor een levenslange gevangenisstraf krijgt. De jaren tot ze achttien is, verhuist Astrid van pleeggezin naar pleeggezin. In die gezinnen maakt ze heftige dingen mee: agressieve pleegmoeders, verwaarlozing, een affaire met een pleegvader, het moeten zorgen voor kleine kinderen, het verliezen van een pleegmoeder (van wie Astrid eindelijk eens heel veel hield) aan zelfdoding. Je lees het al; het is ellende op ellende.

Dit vond ik ervan

Maar, naast dat het verhaal heel schrijnend is en je je soms niet kunt voorstellen dat één mens zo veel ellende te verwerken kan krijgen, is het óók heel mooi. Het boek gaat over opgroeien, je seksualiteit verkennen en eerste liefdes. Het is rauw en poëtisch tegelijk. Na het herlezen van deze roman snap ik helemaal waar mijn liefde voor dit genre vandaan komt. Ik sta erom bekend dat ik van ‘ellendige verhalen die heel goed echt gebeurd kunnen zijn’ houd, en Witte oleander is daar het perfecte voorbeeld van. Het is voor mij een succesformule: een niet-functionerende moeder, een hoop drama en een beetje liefde en hoop.

Hoe was het om het boek te herlezen?

Wat grappig is om op te merken, is dat ik tijdens het lezen van het boek niet één keer heb gedacht: o ja, dit heb ik eerder gelezen. Het verhaal herinnerde ik me wel in grote lijnen, maar de details waren allemaal weg. Ik herinnerde me ook niets van de schrijfstijl en ik weet zelfs niet meer of ik het destijds in het Engels of in het Nederlands heb gelezen. Sterker nog: het boek is in 2002 verfilmd en ik weet niet meer of ik die film gezien heb of niet. Dan blijkt twintig jaar toch een lange tijd te zijn. Of ik heb gewoon een minder goed geheugen dan ik dacht.

Ik vond het een interessant experiment om eens een boek te herlezen. Dat doe ik namelijk nooit; ik heb altijd zo veel nieuwe boeken liggen, als ik dan ook nog boeken ga hérlezen, dan kom ik nooit door die stapel heen. Toch was het echt heel leuk om te doen. Tijdens het lezen verplaatste ik me namelijk in de Merel van twintig jaar geleden en kon ik me heel goed voorstellen hoe dit verhaal destijds nog indrukwekkender voor me was dan vandaag de dag, met alle levenservaring die ik in de tussentijd heb opgedaan. Ik ben van plan nog meer boeken te herlezen, zoals bijvoorbeeld de boeken van Donna Tartt. Ook die maakten vijftien jaar geleden heel veel indruk en ik ben benieuwd of dat nog steeds zo is.

Deze zinnen raakten me

‘Ik voelde me mooi, maar ook onderbroken. Het was nieuw voor me om zo complex te zijn.’
‘En toen ik zo door de buurt liep, besefte ik dat de werkelijkheid er in ieder huis weer anders uit kon zien. In één staat konden vijftig verschillende werelden bestaan. Niemand kon ooit echt weten wat er zich in het huis van zijn naaste buren afspeelde.’
‘Ik miste schoonheid. De nacht in Tujunga met te veel sterren, de hals van Claire als ze zich over me heen boog om mijn huiswerk te bekijken. Mijn moeder die onder water zwom in het zwembad in Hollywood, de melodie van haar woorden. Dat was allemaal verdwenen. Dit was mijn leven, zoals het nu was. Eenzaamheid is de normale toestand van de mens, daar moet je maar aan wennen.’