Neem jij het vliegtuig? Of liever de trein? Persoonlijke voorkeuren nemen het tegenwoordig op tegen het grote begrip: vliegschaamte. Is dat terecht?
Tekst Roos van Hennekeler Fotografie R. Nolan/Unsplash
Gepubliceerd op 10 september 2024
Het is een hot item: vliegschaamte. De vraag of het nog wel oké is om het vliegtuig te pakken, lijkt te zijn getransformeerd tot iets veel groters dan een persoonlijke keuze. Niet meer vliegen is in sommige kringen tegenwoordig bijna een statussymbool geworden, terwijl wél vliegen je onmiddellijk kwetsbaar maakt voor kritiek.
Vliegen naar verbetering
Vliegen is heel slecht voor het milieu, daar bestaat geen twijfel over. Een retour Amsterdam-New York is net zo schadelijk als het eten van duizend Big Macs, staat in De grote klimaatgids van De Correspondent. Niet te verdedigen dus, dat vliegen? In zijn boek Hoe gaan we dit uitleggen zegt klimaatcorrespondent Jelmer Mommers hierover: ‘Het belangrijkste doel van duurzaam gedrag is niet: zuiver groen leven op individueel niveau. Het gaat ook niet om ‘beter’ zijn dan anderen of om het uitbannen van hypocrisie.
De mens is nu eenmaal feilbaar, bovendien is het binnen ons huidige systeem niet eens mogelijk om geen enkele negatieve invloed op de natuur te hebben. En dus is consumptieverandering nooit genoeg. Het accent moet altijd liggen op de collectieve doorvertaling.’ En die is er, volgens Mommers. ‘Elke duurzame keuze is een signaal, dat uiteindelijk kan leiden tot politieke verandering.’ Als ze vaker de keuze maken om met internationale hogesnelheidstreinen te reizen, is de kans op uitbreiding van het netwerk groter.
Kijk elkaar aan
Het lijkt dus zinvoller te zijn om jezelf als een consument te zien die met eigen keuzes invloed uit kan oefenen op wat collectief mogelijk is, dan als iemand wiens persoonlijke voetafdruk groot verschil maakt in de wereldwijde milieuproblematiek. De simpele, maar ook pijnlijke, waarheid is dat we allemaal medeverantwoordelijk zijn, maar ook dat de problemen onze individuele daadkracht overstijgen.
Het heeft daarom veel meer zin om te focussen op het stimuleren van collectieve veranderingen dan op zelf helemaal perfect willen zijn. Maak bijvoorbeeld een afspraak met jezelf over wanneer je de trein pakt: binnen Europa, als je maar een paar dagen weggaat of voor reizen waarbij je per trein minder dan een x-aantal uren onderweg bent. Wanneer je dan wel een keer het vliegtuig pakt, hoef je niet meteen in schuldgevoelens te vervallen: je doet wat je kunt.
