Columnist Aaf Brandt Corstius komt er, na het lezen van een interview, achter dat de tussentijd waarin wij leven best zinloos mag zijn.
In een interview in de Volkskrant met schrijver Maartje Wortel valt me meteen al op dat ze vrij laconiek is. Ze vertelt tevreden dat haar werk steeds opener wordt, “alleen worden mijn recensies steeds slechter.” Volgens interviewer Fokke Obbema merkt ze dat droogjes op, iets wat de meeste schrijvers niet makkelijk zou afgaan. Het is een interview uit de serie Zinvol leven, en ook op dat gebied komt Wortel tot een laconieke conclusie: “Mij lucht het juist op om het leven als zinloos te zien, want dat maakt me vrij.”
Overthinking type
Het zinnetje bleef me bij, ook toen ik alweer een paar weken verder was. Ik ben misschien het overthinking type, want ik ben de hele dag bezig met: was dit nuttig, was dit goed, had dit zin, moet ik wel zo vaak naar yoga, wat heeft het meeste effect, hoe deel ik mijn dag zo goed mogelijk in? Terwijl je, als je het op de gehele wereldgeschiedenis bekijkt, of zelfs op één dag in de geschiedenis, weinig aantoonbaar nut hebt.
Tuurlijk, je kunt als mens iemand anders helpen of verzorgen, je kunt iets moois maken of een ander opvrolijken. En dat is nuttig. Maar een enorm doel is er eigenlijk niet. Zoals Wortel elders in het interview ook zegt: “We worden geboren en gaan dood, de tussentijd moet je zo goed mogelijk zien door te komen.” En: “Mensen overdrijven vaak het belang van hun eigen bestaan. Als je dat als heel zinvol ziet, dus als heel belangrijk, raak je gestrest, want alles wat je doet, moet dan nut hebben.”
De tussentijd
De tussentijd, best een prettige benaming voor, welja, het hele leven. Dus niet de belangrijkste tijd – de tijd waarin het allemaal moet gebeuren, waarin je de hele boel moet uitnutten als een dolle – maar gewoon de tussenperiode tussen geboorte en dood. Het leven als de wachttijd bij de bushalte, om het heel overdreven te zeggen; je zit er, en je moet die tijd zo goed en zo kwaad vullen als je kunt.
Niks moet
Dat wil niet zeggen, volgens mij, dat Maartje Wortel bedoelt dat je je hele leven moet vullen zoals je de verloren tijd in een bushokje vaak vult: met onzinnig scrollen op je telefoon of doelloos voor je uit staren. Zo nihilistisch is het allemaal niet. Maar het hele gegeven van de tussentijd – en van de zinloosheid, hoe negatief dat woord ook kan klinken, heeft inderdaad wel iets bevrijdends. Er moet wat minder en er mag wat meer. Sterker nog: niks moet, behalve een beetje normaal doen tegen elkaar (ja, dat zegt ze er wel bij). En je mag ook sloom voor je uit staren.
En zo kom je, via een Nederlandse schrijver die laconiek kan zijn over de recensies van haar boeken, eigenlijk in een zenboeddhistische levenshouding terecht.
- Deze column van Aaf vind je terug in Flow 7-2020.
Tekst Aaf Brandt Corstius Fotografie Annie Spratt/Unsplash.com
