Zo kies je het juiste boek (en wordt lezen leuker)

lezen

In het Flow-minicollege bespreken we een onderwerp waarover te leren valt. Deze keer: Lidewijde Paris van De Lees!ambassade over het kiezen van het juiste boek voor jou, en hoe je nog meer plezier aan lezen beleeft. 

Wat een goed boek is, bepaal je zelf

“Tja, wat is een goed verhaal? Zelf hou ik ervan om als lezer iets te doen te hebben. Ik wil niet alles voorgekauwd krijgen en blijf graag nieuwsgierig. En het is fijn als een boek nog iets extra’s heeft: fascinerende observaties of een onverwachte plotwending. Maar ik vind dat iedereen moet lezen waar ie zin in heeft. Boeken zijn er voor jóú. Ze geven stof tot nadenken, laten je ontsnappen aan het dagelijks leven. Je kunt er iets van leren of erdoor getroost worden.”

“Iedereen heeft z’n eigen redenen om een verhaal op te pakken en die redenen zijn altijd goed. En dan is er nog het verschil tussen een goed boek en een boek waar je op dat moment zin in hebt. Soms zit een verhaal ongelooflijk slim in elkaar maar staat mijn hoofd er dan niet naar, is het zwaar en wil ik luchtig of juist andersom.”

Van lezen kun je leren

“Een boek onderwijst, ook als het fictie is. Neem de eerste zinnen uit The Great Gatsby van F. Scott Fitzgerald: ‘In mijn jongere en meer kwetsbare jaren gaf mijn vader me een raad waarover ik sindsdien ben blijven nadenken. “Zo gauw je de neiging voelt op iemand kritiek te hebben,” zei hij, “denk er dan om dat niet alle mensen in deze wereld zo bevoordeeld zijn geweest als jij.”’”

“Dat citaat bleef me altijd bij, omdat ik de mening van die vader deel. Het staat er zo goed en bondig geformuleerd dat ik denk: nu moet ik ernaar gaan leven ook. Nog een voorbeeld: mensen vinden het weleens moeilijk om het oneens te zijn met anderen. Dan citeer ik Goethe: ‘Als we het altijd eens zijn, dan sterft het intellectuele leven.’ Ook een mooie les: je hebt verschil van mening nodig, dat stemt tot nadenken.”

Zo kies je een boek dat bij je past

“Ontdek eerst je smaak. Ga naar de bieb of een boekwinkel en kijk wat je aantrekt. Lees recensies of vraag een boekverkoper om advies. Persoonlijke aanbevelingen werken het best, vind ik. Wil je eens iets nieuws proberen, dan helpt deze tip misschien: googel de naam van de auteur die je goed vindt en kijk welke titels hij of zij ­aanraadt.”

“Wat ik ook weleens doe: in de boekwinkel naar een boek lopen dat ik goed vond en met mezelf afspreken: het vijfde boek rechts daarvan ga ik lezen. Heel avontuurlijk. Bij een leesclub bespreek je soms ook een boek dat je anders niet zou hebben gelezen, maar dat vervolgens heel goed blijkt.”

“Stel dat je een boek niets vindt, dan is altijd de vraag: leg je het weg of lees je door? Mijn stelregel is dat ik sowieso drie hoofdstukken lees of honderd pagina’s. Als het me niet weet te raken, blader ik een stuk verder en lees nog wat. Heb je me dan nog niet, dan leg ik het weg. Je leeft maar één keer, besteed alsjeblieft geen tijd aan een boek dat je niet goed vindt of je niet aanspreekt.”

Zo haal je meer uit een verhaal

“Een boek beter begrijpen begint al ­tijdens het lezen. Stel jezelf vragen. Waarom begint de schrijver met die bepaalde openingszin, waarom staat er zo’n vreemd fragment in het verhaal? Dat heeft dan vast een functie. Wat wil de verteller in het boek? Ik zeg altijd: alles wat aandacht krijgt, groeit. En alles wat groeit, krijgt betekenis. Als de schrijver het anderhalve bladzijde over een bloem heeft, weet ik: hier is aandacht aan geschonken. Dit moet iets betekenen. Dat schrijf ik dan in de kantlijn. Ik kladder mijn boeken helemaal vol met dat soort ideeën en observaties.”

“Dus nog een tip: heb je het boek uit, blader dan nog eens terug en lees de eerste twee hoofdstukken opnieuw. Je zult zien dat alles wat de schrijver uitwerkt al aanwezig is in die eerste bladzijden, zonder dat je dat toen doorhad. Zoek eens naar het omslagpunt in een verhaal of maak het tot een chronologisch geheel van logisch omvallende dominostenen. Vraag je af: wanneer viel nou eigenlijk die eerste steen om, en waarom? Want een verhaal wordt bijna nooit chronologisch verteld. Je kunt al je bevindingen ook opschrijven in een schrift als je dat leuk vindt, of met anderen bespreken.”

Van een boek genieten zonder alles te begrijpen

“Ik las bijvoorbeeld Een van ons slaapt van Josefine Klougart. De titel snap ik nog steeds niet, en als je me vraagt waar het eigenlijk over gaat: ik heb geen idee. Ik kan een deel begrijpen, maar veel ligt ook gevoelsmatig. Wat een wonder van een verhaal was het. Hele stukken heb ik voorgelezen door de telefoon aan mijn zus. Het is bijna poëzie en soms kun je het niet volgen maar toch ‘begrijpen’, omdat het aan iets raakt. Dat klinkt lekker vaag, maar sommige dingen hoef je niet te begrijpen. Die moet je ervaren.”

Tip voor de leesdip

“Ga iets herlezen wat je mooi vond. Dan maak je het jezelf makkelijk en word je daarna vanzelf weer nieuwsgierig naar iets anders. En nogmaals, het loont echt om uit je comfortzone te komen. Ik weet nog dat ik twaalf was en thuis zat te huilen. Mijn moeder vroeg wat er was en ik antwoordde dat ik nooit meer kinderboeken mocht lezen nu ik naar de middelbare school ging. ‘Tuurlijk wel,’ zei ze. Mijn vader begreep me beter. Hij liep naar de kast, trok er een boek uit en gaf het aan me: De donkere kamer van Damokles. Ik was veel te jong voor dat verhaal, maar binnen drie dragen had ik het uit. Goed dat ik het vond! Toen besefte ik: ik ga helemaal niets verliezen als ik naar de middelbare school ga, ik krijg er juist iets bij: al die volwassenenboeken die erop wachten om gelezen te worden.”

Na 25 jaar te hebben gewerkt als redacteur en uitgever, richtte Lidewijde Paris (1962) De Lees!ambassade op en schreef ze het boek ‘Hoe lees ik?’, beide om het lezen van literatuur toegankelijker te maken. Eind 2021 verscheen ‘Hoe lees ik korte verhalen?’. Ze geeft lees!workshops en (online) literatuur­cursussen, ook bespreekt ze boeken op de radio voor Nieuwsweekend.

Meer lezen

Interview Bente van de Wouw  Illustratie Yelena Bryksenkova
Gepubliceerd op 25 september 2023

Promotional image

Van mental health tot goed nieuws

Flow nieuwsbrief

Wil je nog meer verhalen van Flow? Twee keer per week versturen we een mail met nieuwe artikelen.

SCHRIJF JE IN