5 oude tegeltjeswijsheden die je vandaag nog kunt toepassen (met dank aan de filosofen)

Gelukkig leven, het klinkt simpel, maar vaak blijkt het ingewikkeld. Filosofen houden zich er al eeuwen mee bezig. Wat kunnen we leren van hun ideeën om meer rust, inzicht en plezier in ons leven te vinden? Vijf oude tegeltjeswijsheden die daarbij kunnen helpen.

1. Zinvol leven is beter dan genieten

Natuurlijk is er niets mis met genieten. Maar écht gelukkig worden we van het gevoel dat ons leven zin heeft. Aristoteles zei dat meer dan tweeduizend jaar geleden al, maar ook recent onderzoek laat dat zien. Volgens Paul Wong, een Canadese hoogleraar psychologie, is zingeving zelfs het antwoord op de toe­nemende behoefte aan psychische hulp in de maatschappij. “Niet nog meer diagnoses, pillen en psychiaters, maar het op gang brengen van de menselijke vaardigheid om betekenis te geven aan het leven.”

Dat gevoel kun je al met kleine gebaren versterken. Door te luisteren naar een vriend, een nieuwe collega het gevoel te geven erbij te horen, te glimlachen naar een voorbijganger. Of wat groter: door vrijwilligerswerk te doen. Uit onderzoek van het CBS blijkt dat dat gelukkiger maakt.

2. Laat los waar je geen controle over hebt

Boos worden op die fikse regenbui, piekeren over je gezondheid of die van je geliefden, bang zijn voor wat mis zou kunnen gaan: zin heeft het vaak niet, maar we doen het allemaal. Volgens het stoïcisme, een 2300 jaar oude levensfilosofie, is je uitsluitend druk maken over dingen waarop je invloed hebt dé weg naar een goed en gelukkig leven. Iets dat je kan helpen om wat makkelijker dingen los te laten is de ‘cirkel van invloed’, van persoonlijke-ontwikkelingexpert Stephen Covey.

De cirkel bestaat uit drie ringen. De buitenste is de cirkel van betrokkenheid. Daarin horen kwesties waarbij je je betrokken voelt, maar die je niet kunt beïnvloeden. De tweede ring is voor dingen waarop je wel invloed hebt, maar geen controle. De binnenste ring is de cirkel van controle. Daarin zit alles waarover je directe controle hebt. Leven als een stoïcijn betekent dus dat je je steeds afvraagt: kan ik hier iets aan doen en wil ik dat? Is het antwoord twee keer ja, dan is het tijd voor actie. De rest laat je zo veel mogelijk los.

3. Durven is even je evenwicht verliezen, niet durven is jezelf verliezen

De negentiende-eeuwse Deense filosoof Søren Kierkegaard bedoelt daarmee dat we onszelf tekortdoen als we ons ergens van laten weerhouden door angst. Wie zich te vaak door angst laat leiden, leeft niet voluit.

Hoe overwin je je angsten? “Ga tussen ‘saai’ en ‘paniek’ in zitten,” adviseert antropoloog Roanne van Voorst die op het onderwerp promoveerde. Dus: kleine stappen maken in de richting van je doel, in plaats van er met zevenmijlslaarzen naartoe te springen. Zo train je je ‘lefspier’ op een zachte manier. “Dat betekent niet dat je niet bang mag zijn,” benadrukt Van Voorst. “Lef is angst voelen en besluiten dat iets anders toch belangrijker is. Er is een groter doel dat zwaarder weegt dan de angst: de beloning van straks dat doen wat je nu vermijdt.”

4. Perfect is de vijand van goed

Perfectionisme klinkt misschien als een goede eigenschap: nooit gaan voor een zesje, altijd voor het hoogst haalbare. Maar het gevolg kan zijn dat je de lat zo hoog legt voor jezelf dat je nooit tevreden bent en het je veel tijd kost. Of nog vervelender: dat je faalangst ontwikkelt waardoor er niets meer uit je handen komt. En dat is precies waar de Franse filosoof Voltaire in de achttiende eeuw voor waarschuwde. Perfectionisme bestrijd je met zelfcompassie. Behandel jezelf met dezelfde mildheid als je bij een goede vriend zou doen, adviseert de Amerikaanse psycholoog en zelfcompassie-expert Kristin Neff.

5. Wie rijk wil zijn, moet niet zijn vermogen vermeerderen maar zijn hebzucht verminderen

Volgens de Griekse filosoof Epicurus (341-270 v. Chr.) loont het om te leren tevreden te zijn met wat je hebt. Tevredenheid is het tegenovergestelde van hebzucht en een belangrijke component van geluk. In een wereld vol keuzes is dat nog niet zo makkelijk. Hoe meer opties, hoe minder blij je uiteindelijk bent met wat je kiest, blijkt uit onderzoek.

Maar, mensen kunnen best een beetje hebzucht en begeerte gebruiken. Uit onderzoek van Marcel Zeelenberg, hoogleraar psychologie aan Tilburg University, blijkt dat het je ambitieus en productief maakt. “Het is een enorme drijfveer. Als iedereen er gespeend van zou zijn, bereikten we niets.” Maar voor dat geluksgevoel is het dus goed regelmatig je zegeningen te tellen.

Meer lezen

• Daan Roovers: “Filosofie is ruimte scheppen in je hoofd om hetzelfde anders te zien”
• Filosofie biedt troost: zo werkt het
• 5 Japanse wijsheden

Illustratie Yelena Bryksenkova