‘Laat het los’, ‘Zorg goed voor jezelf’, ‘Niet zo stressen’, als je ergens mee worstelt, krijg je misschien wel eens tips en advies. Goedbedoeld, maar vaak makkelijker gezegd dan gedaan. Flow’s Ruby gaat op zoek naar tips die wél haalbaar voelen. Deze keer: een stappenplan om perfectionisme wat meer los te laten.
Tien keer een tekst checken op tikfouten of pas kunnen rusten als elk to-do’tje afgevinkt is. Ik heb de vervelende gewoonte om graag alles goed te willen doen, eigenlijk het liefst perfect. ‘Wees gewoon niet zo perfectionistisch’ krijg ik dan ook vaak naar mijn hoofd.
Goed bedoeld hoor, zulke opmerkingen; maar makkelijker gezegd dan gedaan. Ik zou ook wel ‘gewoon’ wat minder last willen hebben van dat perfectionisme. Maar als je alleen denkt in slagen of óntslagen, heb je niet het gevoel dat je een keer wat minder je best kunt doen.
Schaamrood
Natuurlijk mis ik weleens een vinkje op mijn to-do-lijst en sluipt een tikfout er soms in, maar op slechte dagen kleuren mijn kaken schaamrood en draait mijn hoofd overuren als ik met mijn neus op de fouten word gedrukt. Overdreven en vermoeiend? Nogal. Lukt het me om daar wat aan te doen? Nog niet. Hoe kan ik mijn perfectionisme loslaten?
GZ-psycholoog Kim van der Linden vertelt me dat het zo lastig kan zijn om perfectionisme los te laten omdat je er aanleg voor kunt hebben. Maar ook de angsten en onzekerheden die erachter schuilgaan, maken het er niet makkelijker op. Want volgens Kim denken mensen vaak – ook ik – in als-dan-redeneringen: áls ik iets verkeerd doe, dán word ik ontslagen.
Omdat die redenering in mijn geval vrij dramatisch is, kan ik wel wat advies gebruiken. Gelukkig geeft Kim toegankelijke tips om die constante drang naar perfectie wat meer los te laten.
Perfectionisme loslaten: 5 tips
1. Word je bewust van perfectionistisch gedrag en angsten
Als eerst is het belangrijk om je perfectionisme en eventuele angsten te herkennen. Door bij jezelf na te gaan hoe erg je het vindt om fouten te maken, kun je erachter komen of je gedrag en angst je in de weg zitten en waarom. Volgens van der Linden is het prima om iets graag goed te willen doen. Maar als perfectionistisch gedrag uit angst ontstaat, kan het leiden tot somberheid en stress.
Als voorbeeld geeft van der Linden dat perfectionisten wel een halfuur kunnen controleren of er geen spelfouten in een e-mail zitten. Ik knik; een toepasselijk voorbeeld waar ik zenuwachtig (met schaamrode kaken) om lach.
2. Bekijk het eens vanuit de ander
Zou jij het erg vinden als je een foutje in de e-mail van een collega ontdekt? Vaak is het antwoord: nee. En wat zou je een vriendin adviseren die perfectionistisch gedrag vertoont? Door vanuit het perspectief van een ander naar jezelf te kijken, leer je milder voor jezelf te zijn. Zelf zou je een collega vast niet bestraffen om een onschuldige tikfout. Volgens van der Linden is dit dus een toegankelijke manier om jezelf wat gerust te stellen.
3. Ontspan: even uit dat hoofd
“Mensen met perfectionisme zitten heel veel in hun hoofd. Die gaan maar door en lopen zichzelf voorbij. Om wat vaker úít dat hoofd en weer ín het lichaam te komen, kun je korte ontspanningsoefeningen doen,” vertelt van der Linden.
Van tekenen tot mediteren, je kunt dus doen wat voor jou fijn voelt. Op een werkdag is het misschien lastig om daar tijd voor te vinden, maar ook vijf minuutjes zijn zinvol. Zelf wandel ik bijvoorbeeld in mijn pauze of ik zoek op kantoor een rustige ruimte om met gesloten ogen een paar keer diep adem te halen (kan ook op het toilet). Wandelmeditaties kunnen ook fijn zijn, omdat je hoofd én spieren dan ontspannen.
4. Deel het met iemand
Volgens van der Linden is het goed om erover te praten: “Niet meteen met een psycholoog, maar met een vriend of partner; iemand die eerlijk tegen je is. Je kunt bij diegene checken of jouw als-dan-redenering terecht is. Perfectionisten neigen vaak naar zwart-witdenken, maar door erover te praten, leer je makkelijker te relativeren.”
5. Moeilijke prater? Schrijf het op
Ik ben van mezelf niet zo’n kletskous, maar schrijven mag van van der Linden ook: “Schrijven is ook een vorm van verwerken. Die als-dan-angsten zijn zinvol om op te schrijven en je wordt je bewuster van je gedrag als je erover schrijft.” Welk perfectionistisch gedrag vertoonde je vandaag en waarom? Waar was je bang voor?
Mijn voorbeeld: “Ik besteedde vandaag heel veel tijd aan het checken van een e-mail uit angst ontslagen te worden.” Terwijl ik deze zin uitschrijf moet ik al lachen. Ook dat relativeren lukt dus al vrij snel door gedachten uit te schrijven.
Makkelijker gezegd dan gedaan: perfectionisme loslaten
‘Wees gewoon niet zo perfectionistisch,’ is dus zo simpel nog niet. En er helemaal vanaf komen hoeft ook niet, want zoals van der Linden zegt: “Het brengt ook veel positiefs. Mensen met perfectionisme zijn vaak loyaal, betrouwbaar en heel gemotiveerd.” Het zorgt dus niet alleen voor narigheid, maar helpt me ook verder. Gelukkig; dan volgt na die tikfout vast niet (meteen) ontslag.
Meer lezen
- Voor de rubriek Makkelijker gezegd dan gedaan, gaat Flow’s Ruby op zoek naar haalbare stappenplannen voor omgaan met perfectionisme, hoge verwachtingen, angsten, praten over gevoelens en meer.
- Kim van der Linden is GZ-psycholoog bij Stroomlijn, online psychologiepraktijk voor millennials.
- Vier tips om zacht te werken.
- Quarterlife crisis: het is een ding en zo ga je ermee om.
- Je kunt hier de online zelftest Hoe perfectionistisch ben jij? van Stroomlijn doen.
- Perfectionisme loslaten met creative journaling.
Tekst Ruby Wijdenbosch