Voel je je overprikkeld? Zo herstel je van te veel prikkels
We leven in een extraverte maatschappij waarin veel op ons afkomt. Dat is oké, zolang je weet wat overprikkeling met je doet en hoe je ermee omgaat. Met deze gids vind je de nodige rust.
Het wordt ons allemaal weleens te veel, daar is niks vreemds aan. Maar in een wereld die meer en meer op ons afvuurt, wil je bewust de tijd nemen om alle prikkels te verwerken.
Wat is overprikkeling?
Als je overprikkeld bent, wil dat zeggen dat er te veel op je afkomt. Meer dan je hersenen kunnen verwerken. En in de maatschappij waarin we leven overkomt ons dat steeds vaker.
Via allerlei kanalen en beeldschermen worden we overladen met informatie, maar we nemen geen (of niet voldoende) tijd om vervolgens ook afstand te nemen van al die prikkels. Onderzoek toont aan dat dit effect heeft op onze hersenen en kwaliteit van leven. Neuropsycholoog Margriet Sitskoorn legt uit:
“Door de eindeloze stroom aan prikkels lijkt het alsof we altijd iets moeten, geen rust kunnen nemen en nooit klaar zijn.”
Stress en overprikkeld zijn
Als er van alles op je af komt, komt je lichaam in actie. Het zet je stresssysteem aan, zodat je alles op alles zet om met de situatie om te gaan. Dat is handig tijdens acute stress, maar heeft een ander effect als de prikkels onophoudelijk blijven komen.
Als het stresssysteem constant wordt uitgedaagd, noemen we dat chronische stress. Je lijf blijft stresshormonen aanmaken om de situatie op te lossen, terwijl die stresshormonen ons meestal niet verder helpen.
“Je kunt sneller afgeleid en moe zijn, en bent gevoeliger voor negatieve emoties”, schrijft de Hersenstichting. “Daarnaast kun je last krijgen van lichamelijke klachten, zoals hoofdpijn of hartkloppingen.” De oplossing? Meer rust en ontspanning. Onze tips:
- Meer rust in je hoofd? Leer betere keuzes maken, dat helpt.
- Hoe je rust kunt vinden in een drukke wereld.
- Ontstressen is belangrijker dan je denkt, maar hoe doe je dat eigenlijk?
Omgaan met veel prikkels
Als alle prikkels om je heen zich opstapelen en je ze niet meer kunt verwerken, raak je overprikkeld. Hoe laat je die spanning weer los? Deskundige op het gebied van slow life en introversie Bente van der Wouw is maar al te bekend met overprikkeling en tipt wat voor haar werkt.
Plan momenten van rust en ontspanning in
Wat maakt jou weer rustig en ontspannen? Ontdek wat jouw geest kalmeert – zoals het lezen van een boek, een wandeling of een belletje met een goede vriendin – en plan zulke momenten bewust in je dag in. Onze tips:
- Vind je ontspannen ook zo moeilijk? Dit tipt de expert.
- Ontspannen bij overprikkeling of paniek: 5 tips.
- Met deze oefening ontspan je in 3 minuten.
Beoefen mindfulness
Op een mindful manier naar emoties kijken kan je helpen in tijden vol veranderingen en nieuwe impulsen. Door opmerkzaam te zijn en niet vanuit de automatische piloot te handelen, word je je bewuster van wat er in je leeft en van wat je echt nodig hebt. Directeur van het Centrum voor Mindfulness Rob Brandsma vertelt:
Simpeler leven
Een simpel leven is een goed leven, dat menen veel grote denkers. Tegelijkertijd gebeurt juist het tegenovergestelde: onze levens worden steeds voller. We doen, eten, zien, kopen, willen en streven altijd maar (naar) meer.
Hoe kun je – in een maatschappij waarin meer beter lijkt te zijn – tevreden zijn met minder en overprikkeling de rug toekeren? Journalist Roos van Hennekeler zocht het uit:
Balans vinden
Maar prikkels zijn echt niet alleen maar slecht. Naast rust, routine en stabiliteit hebben we ook behoefte aan nieuwe dingen. Dankzij nieuwe ervaringen kunnen we groeien. Het is de kunst om de balans te vinden tussen prikkels en rust en routine. Hoe je dat doet:
“Veel mensen hebben uitdaging in hun leven, maar dan de verkeerde uitdaging. Ze ervaren vooral de druk om alles wat moet, gedaan te krijgen”, zegt Tony Crabbe, auteur van Nooit meer te druk.
Plan minder
We verleggen onze grenzen en willen onze mogelijkheden alsmaar vergroten. Meer is beter, lijken we te denken, en vervolgens moeten we steeds harder lopen om niet achteruit te gaan. De oplossing? Durf de controle los te laten, zegt de Duitse hoogleraar sociologie Hartmut Rosa:
Overprikkeling en introversie
Prikkels zijn overweldigender voor een introvert persoon dan voor een extravert persoon. En hoewel de waarheid niet zo zwart-wit is (iedereen heeft zowel introverte als extraverte kenmerken), blijkt uit hersenscans dat meer introverte mensen een hoger spanningsniveau hebben, vertelt Nine Gramberg, psycholoog bij OpenUp.
Dat betekent dat introverte mensen eerder met overprikkeling kampen en simpelweg meer ontspanning en alleen-tijd nodig hebben. Onze tips:
Overprikkeld en hoogsensitief
Als hoogsensitief persoon zijn prikkels op z’n zachtst gezegd uitdagend. Geluiden of indrukken kunnen je al snel overweldigen en uit het veld slaan. Hoe ga je daarmee om?
Leer omgaan met overprikkeling
Trap je telkens in die valkuil van maar blijven rennen en vliegen om het allemaal af te krijgen? Dan kom je waarschijnlijk toe aan iedereen en alles, behalve aan jezelf. In de Flow-training Omgaan met stress leer je in een uur hoe je kunt omgaan met overprikkeling en stress.
Meer lezen
- Wat gebeurt er in de hersenen als je wordt overladen met prikkels?
- Met deze oefening ontspan je in 3 minuten.
- Ontspannen bij overprikkeling of paniek: 5 tips.
Tekst Lisanne van Marrewijk Fotografie Nguyen Thu Hoai/Unsplash
Gepubliceerd op 3 juli 2023, laatst bewerkt op 19 maart 2024
