Stress is voor veel mensen onderdeel van het dagelijkse leven. Dat is helemaal oké, zolang je weet hoe je kunt omgaan met stress en je lichaam en geest voldoende rust biedt. We leggen je uit hoe stress werkt.
Waarom ervaar je stress? Wat doet stress in je lichaam? Wat merk je op? En belangrijker: hoe luister je naar de signalen en zet je een stap terug als dat nodig is?
De basis: wat is stress?
Voordat je leert hoe je omgaat met stress wil je eerst begrijpen wat er gebeurt in je lichaam als je stress hebt. Want als je snapt hoe je brein werkt, kun je jezelf beter helpen, meent neurowetenschapper Judson Brewer.
Stress is een lichamelijke reactie op een gebeurtenis. Dat kan van alles zijn, zoals een lange to do-list, een verhuizing, een conflict, een deadline of een vakantie die eraan komt. Stress stoomt je lichaam klaar om in actie te komen en accuraat te handelen.
Je hersenen geven een signaal aan je lijf om de stressvolle situatie op te lossen: er komen stresshormonen vrij, zoals adrenaline en cortisol. Er komt energie vrij om in actie te komen, snel te handelen, te focussen en alert te zijn. Zo brengt stress je in een productieve flow of in een staat van aanpakken of wegrennen. Enkel positief dus.
Langdurige stress
Waar het vaak lastig wordt, is het gebrek aan rust in onze gejaagde maatschappij. We vergeten te ontspannen en weten niet hoe we kunnen omgaan met onze stressgevoelens, met als gevolg dat we constant aan staan.
Signalen van te veel stress
Zijn de volgende omschrijvingen herkenbaar voor je? Dan kan het betekenen dat je lichaam in de stressmodus zit en je baat hebt bij meer ontspanning.
- Ik slaap slecht.
- Ik pieker veel.
- Ik ben vooral aan het overleven.
- Ik heb een kort lontje.
- Ik voel me steeds opgejaagd.
- Ik vergeet veel.
- Ik ben snel afgeleid.
- Ik voel me emotioneel.
- Ik weet niet hoe ik tot rust kan komen.
- Ik heb moeite met keuzes maken.
- Ik heb vaak hoofdpijn of andere lichamelijke klachten.
Hebben we tegenwoordig meer stress?
Door technologie, social media, trends, nieuwe producten en ideeën worden we – meer dan vroeger – overspoeld door prikkels. Prikkels die het ons moeilijk maken om even uit te staan. Volgens neuropsycholoog Margriet Sitskoorn heeft dat een negatief effect op onze hersenen.
Door de overload aan informatie hebben we het gevoel dat we altijd iets moeten, zijn we constant alert en vinden we het lastig om te ontspannen. Ons stresssysteem staat voortdurend aan.
Daarnaast zorgt het ervoor dat we reactief leven. We laten ons niet meer leiden door onze eigen doelen, maar door de prikkels om ons heen. We worden geleefd.
Omgaan met stress: het tegengif
De spanningen die dit veroorzaakt, hebben gevolgen voor onze hersenen. Maar door te leren omgaan met stress kunnen we, aldus Sitskoorn, de impact van stress minimaliseren.
Hoe? Door zinvolle en zinloze prikkels van elkaar te onderscheiden, onze aandacht te reguleren en genoeg rust te nemen.
- Zinvolle van zinloze prikkels scheiden. Weet wat je wel en niet belangrijk vindt en waar je wel en niet je aandacht aan wilt besteden. Laat je telefoon vaker links liggen en focus op belangrijke taken. Zo ga je om met veel prikkels.
- Je aandacht reguleren. Probeer afleiding te limiteren en je te concentreren op één ding. Zo train je je aandacht.
- Voldoende rust nemen. Pauzes inlassen, goed slapen, je gedachten laten gaan. Rust nemen is essentieel als je je lichaam wilt laten herstellen van stress. Zo vind je rust in een drukke wereld.
De boodschap? Doe vaker niks
Volgens Sitskoorn komt alles uiteindelijk neer op één ding: “Keer overload de rug toe en leef.” Ga vaker offline, beoefen mindfulness, beweeg in de natuur en pak een boek. Doe vaker niks. Dit is het effect van slechts tien minuten niks doen.
Andy Puddicombe, oprichter van de meditatie-app Headspace: “Tien minuten per dag is genoeg om uit te zoomen, vertrouwd te raken met het huidige moment en meer aandacht, kalmte en helderheid te ervaren.” Hoe doe je niks? Een gids voor mensen die niet stil kunnen zitten (maar dat wel willen).
Snel stress verminderen
Wil je onmiddellijk jouw gevoelens van stress verminderen? Op deze manieren kun je je lichaam weer in de ruststand brengen, zodat je met meer ruimte en overzicht naar de situatie kunt kijken.
- Doe een ademhalingsoefening. Zoals één van deze vier.
- Dans. Dit is waarom dansen helpt.
- Ga de natuur in. Dit is de invloed van de natuur op je hersenen.
- Ga een blokje om. Wat wandelen nog meer met je doet.
En accepteer dat stress bij het leven hoort, meent psycholoog Karin Rekvelt. “Zie stress als een interessant proces waar je van kunt leren door naar je lichaam en geest te luisteren. Voel je je vermoeid, prikkelbaar en uitgeput, geef daar dan ruimte en lucht aan.”
In 3 lessen omgaan met stress
Wil je jouw stress direct aanpakken of weten wat je kunt doen tijdens een stressvolle periode? School of Flow’s training Omgaan met stress is een toegankelijke, korte training van een uur, waarin je ontdekt hoe je meer rust en ruimte in je leven creëert. Met inzichten van deskundigen + verdiepend werkboek met opdrachten.
Meer lezen
- Ontstressen is belangrijker dan je denkt, maar hoe doe je dat eigenlijk?
- Vind je ontspannen ook zo moeilijk? Dit tipt de expert.
- Balans tussen rust en prikkels: waarom drukte soms wél goed is.
Tekst Lisanne van Marrewijk Fotografie Getty Images Illustratie Hadas Hayun
Gepubliceerd op 23 juni 2023
