Genieten van de kleine dingen in het leven. Het blijkt niet alleen een van de fijne dingen in het leven, maar het doet ook nog eens veel voor je gezondheid volgens onderzoek.
Tekst Saskia Decorte/Psychologie Magazine Fotografie Priscilla Du Preez/Unsplash
Gepubliceerd op 14 augustus 2024
Een citroensorbet op het terras, prettig gezelschap, de avondzon die sissend in zee zakt: het lijkt alsof sommige mensen daar intenser van kunnen genieten dan anderen. En dat ís ook zo.
Breinonderzoekers ontdekten dat mensen van elkaar verschillen in hoe gevoelig hun brein is voor genot. Waar sommigen een haast orgastisch genoegen beleven aan dat eerste hapje ijs, komen anderen niet veel verder dan ‘ja, lekker hoor’. Niet omdat er iets mis is met hun smaakpapillen, maar ze missen net een paar celverbindingen in hun brein die aan die sensaties het ‘glansje van plezier’ geven.
Hedonistische hotspots
Al het plezier in ons leven blijkt voort te komen uit een paar piepkleine kernen in onze hersenen, ontdekten de neuropsychologen Morten Kringelbach en Kent Berridge. Enkele van die pleziergebiedjes overlappen ons beloningsgebied. Zo ligt een van die ‘hedonistische hotspots’ in de nucleus accumbens, en een ander in het ventrale pallidum, een gebied diep aan de voorkant van het brein.
Die hotspots roepen, als ze worden gestimuleerd, duidelijk gevoelens op van comfort en plezier. Kringelbach en Berridge injecteerden die gebieden bij ratjes met anandemide, een lichaamseigen stofje dat vergelijkbaar is met marihuana, waarna een zoet drankje hun veel beter smaakte dan normaal. En op breinscans bij mensen is te zien dat juist deze hotspots actief worden tijdens het drinken van een chocolademilkshake of tijdens een orgasme.
Die paar gebiedjes samen zijn onmisbaar om van iets te kunnen genieten. Een man bij wie de hotspot in het ventrale pallidum beschadigd raakte na een overdosis drugs, vertelde dat hij daarna nergens meer plezier aan beleefde.
Geen overbodige luxe
Dat klinkt vreselijk – en dat is het ook. De streling van de zon op je gezicht, de geur van tijm tijdens een bergtocht, het eerste slokje op een terras: het lijken misschien oppervlakkige pleziertjes. Maar stel je voor dat je die niet meer zou kunnen voelen.
Genieten is geen overbodige luxe, maar bepaalt voor een groot deel onze gezondheid en levensgeluk, zegt Kringelbach. “Verschillende onderzoeken bevestigen het verband tussen de hoeveelheid plezierige gevoelens die we op een dag ervaren, en hoe tevreden we over het algemeen met ons leven zijn. En het omgekeerde is zeker waar: anhedonie, niet meer kunnen genieten van dingen waar je eerst nog wel plezier aan beleefde, is een belangrijk kenmerk van depressie.”
Primitieve pleziertjes
Genieten is dus goed voor ons. We mogen ons best wat meer laten leiden door plezier zonder ons daarover meteen schuldig te voelen, vindt Kringelbach. “Vanuit de evolutie is het heel logisch dat we plezier beleven aan bezigheden die goed zijn voor ons overleven – zoals eten, seks en gezelschap van andere mensen – en dat we die steeds weer opzoeken.”
En dat lijkt niet alleen te gelden voor zintuiglijke pleziertjes als eten of seks. Kringelbach denkt dat ook ander plezier, zoals samenzijn met vrienden, naar mooie muziek luisteren of zinvol werk doen, voortkomt uit dezelfde breingebieden die verantwoordelijk zijn voor meer ‘primitieve’ pleziertjes als chocola of een orgasme.
“Niet alleen genot, maar ook voldoening – het gevoel dat je een zinvol leven leidt – zijn belangrijk voor ons gevoel van welbevinden. Maar die twee liggen waarschijnlijk dichter bij elkaar dan tot nu toe werd gedacht: de bezigheden die ons voldoening geven, geven ons vaak ook plezier.”
Oefening: elke dag een beetje vakantie
- Plan deze week elke dag een ‘dagelijkse vakantie’: twintig minuten waarin je de tijd neemt om iets te doen wat je leuk vindt. Het werkt het best om elke dag een andere activiteit te kiezen.
- Zet in de twintig minuten voordat je begint zorgen en problemen zo veel mogelijk opzij. Maak de kans dat je wordt gestoord of afgeleid zo klein mogelijk. Leg jezelf niets op (ik moet nú genieten), maar doe alsof je de ervaring voor het eerst of het laatst meemaakt en focus op wat je voelt.
- Probeer tijdens je minivakantie elke plezierige sensatie op te merken. Ga na welke positieve gevoelens die sensaties oproepen en benoem die in gedachten (streling van de wind over mijn huid – kippenvel). Prent het moment zo goed mogelijk in je geheugen: sluit je ogen en laat het fijne gevoel doordringen. Druk dat gevoel vervolgens uit door een foto te maken of het in een paar woorden te beschrijven.
- Plan aan het eind van je dagelijkse vakantie de activiteit voor de volgende dag, en begin je er alvast op te verheugen. Kijk voordat je gaat slapen terug op de vakantie van die dag, probeer de details op te roepen en daarvan na te genieten.
- Kijk aan het eind van de week even terug op elke activiteit en probeer het fijne gevoel van alle zeven minivakanties te herbeleven. Vergelijk je stemming van deze week en die op dit moment met hoe je je voelt tijdens een ‘normale’ week. Uit het onderzoek door Bryant en Veroff blijkt dat mensen die de oefening deden, zich zowel gedurende de week van ‘dagelijkse vakanties’ als vlak daarna tevredener en positiever voelden dan normaal.
Braintraining
Hoe makkelijk je plezier hebt, wordt voor een groot deel bepaald door de bedrading van je brein. Maar dat vermogen om te genieten kun je tot op zekere hoogte trainen, schrijven onderzoekers Fred Bryant en Joseph Veroff in hun boek Savoring. Deze oefening is gebaseerd op hun onderzoek.
Bronnen o.a.: M. Kringelbach e.a., New pleasure circuit found in the brain, Scientific American, 2012
Dit artikel verscheen eerder op Psychologie Magazine. Meer lezen? Ga naar Psychologie Magazine om niets te missen.
