Hoogleraar Brené Brown onderzoekt onder meer menselijke verbindingen, kwetsbaarheid, schaamte en moed en schreef meerdere boeken over deze onderwerpen.
U praat in uw boek De moed van imperfectie over ‘bezield leven’. Wat bedoelt u daarmee?
“Bezield leven betekent leven met hart en ziel, vanuit een gevoel van liefde en verbondenheid. Ik heb veel onderzoek gedaan naar moeilijke emoties als schaamte, angst en kwetsbaarheid. Daarbij kwam ik ook mensen tegen die, ondanks de problemen en moeilijke gevoelens waar we allemaal mee worstelen, met hart en ziel leefden. Die vertrouwen in zichzelf hadden en zich goed voelden.
Vervolgens ben ik me gaan verdiepen in deze verhalen en gaan kijken hoe deze mensen zo veerkrachtig geworden waren. Ik wilde ook weten of iedereen zo’n bezield leven kan krijgen, wat daarvoor nodig is en wat je in de weg kan staan. Tot mijn verbazing bleek bezield leven niet te bestaan uit hard werken, je aan de regels houden, doorgaan totdat iets perfect is en voortdurend jezelf beter leren kennen.
Het allerbelangrijkst bleek te zijn: van jezelf houden. Zelfkennis opdoen is waardevol, maar bezield leven betekent je zachte en kwetsbare kanten volledig aanvaarden. Leven vanuit het gevoel dat je de moeite waard bent. Waardoor je ’s ochtends bij het wakker worden denkt: wat ik vandaag ook doe of laat, ik ben goed genoeg.
En het betekent dat je ’s avonds bij het naar bed gaan denkt: nee, ik ben niet perfect. Ik ben kwetsbaar en soms bang, maar ik ben het waard liefde te ontvangen en erbij te horen. Het gaat dus om het gevoel goed genoeg te zijn.”
Waarom hebben we tegenwoordig zo vaak het idee dat we ‘niet goed genoeg’ zijn?
“De basis voor een goed gevoel van eigen waarde wordt gelegd in je jeugd. Wat je daar leert over jezelf en hoe je als kind leert omgaan met de wereld zet het pad uit. Waarbij je óf een belangrijk deel van je leven bezig blijft om je eigenwaarde te herstellen, óf uitgerust wordt met voldoende hoop, moed en veerkracht om je steeds weer te realiseren dat je goed genoeg bent.
Maar ook belangrijk is dat we in deze tijd, ondanks de overvloed, leven in een cultuur van schaarste. We hebben het gevoel dat we van alles tekortkomen, van veiligheid en geld tot de perfecte baan. We besteden veel tijd aan bedenken hoeveel we hebben en vooral niet hebben, wat we nog willen hebben en wat anderen hebben.
Onze schaarstecultuur wordt gekenmerkt door het zinnetje: ‘nooit … genoeg’. En op die puntjes kun je dan van alles invullen: we voelen ons nooit goed genoeg, nooit perfect genoeg, nooit dun genoeg, nooit krachtig genoeg, nooit succesvol genoeg of nooit slim genoeg. Daardoor leven we in een cultuur van presteren en perfectioneren. ”
Pleit u daarom voor kwetsbaarheid in plaats van perfectionisme?
“Kwetsbaarheid betekent onzekerheid, jezelf blootgeven en emotionele risico’s durven nemen. Kwetsbaarheid is de basis van moeilijke emoties als angst, verdriet en teleurstelling. Maar óók van liefde, het gevoel erbij te horen, empathie en creativiteit. Als je je afsluit voor je kwetsbaarheid, sluit je je dus ook af van de ervaringen die doel en betekenis geven aan je leven.
Ik maak altijd een onderscheid tussen normaal streven en perfectionisme. Gezond streven is gericht op jezelf: hoe kan ik verbeteren? Perfectionisme is gefocust op anderen: wat zullen zij denken? Perfectionisme weerhoudt je ervan om je echte ik te laten zien. Om perfectionisme te overwinnen, moet je je openstellen voor algemeen menselijke ervaringen en emoties als schaamte, oordeel en schuld, je kwetsbare kanten laten zien en zelfcompassie oefenen.
Op het moment dat je liefdevoller met jezelf kunt omgaan, kun je ook je imperfecties accepteren. Maar je kunt en moet het niet alleen doen. Het is goed om je worsteling te delen met een paar mensen, dat hoeven er maar één of twee te zijn, die je verhaal aanhoren zonder te oordelen, en bij wie je je veilig voelt. ”
In uw boek zegt u ook dat we pas een goed gevoel van eigenwaarde kunnen ontwikkelen als we in staat zijn om los te laten wat anderen van ons denken.
“Dat vind ik erg belangrijk. Wanneer je in staat bent om los te laten wat anderen ervan denken en je verhaal onder ogen te zien zoals het is, geeft dat toegang tot het gevoel dat je goed genoeg bent zoals je bent en dat je het waard bent liefde te ontvangen. Wanneer je voortdurend bezig bent om weg te lopen voor die aspecten van je leven die niet passen bij wie je denkt te moeten zijn, blijf je een buitenstaander in je eigen verhaal en heb je het gevoel dat je jezelf steeds moet bewijzen.
Dan zul je je gevoel van eigenwaarde bij anderen halen door voortdurend te presteren en anderen te plezieren. We denken vaak dat we ons moeten aanpassen om erbij te horen. Maar een van de grootste verrassingen van mijn onderzoek was dat aanpassing het gevoel erbij te horen, en daarmee dus werkelijke verbondenheid, juist in de weg staat. Aanpassing betekent namelijk dat je je anders voordoet dan je werkelijk bent. Terwijl je juist jezelf moet zijn, en dus ook je mindere kanten moet laten zien, om het gevoel hebben dat je er echt bijhoort.”
Lastig, want die mindere kanten verberg je meestal liever.
“Dat klopt, maar als je werkelijk met hart en ziel wilt leven en liefhebben en de wereld tegemoet wilt treden vanuit een goed gevoel van eigenwaarde, zul je toch moeten praten over de dingen die je daarbij in de weg staan, met name over schaamte, angst en kwetsbaarheid. Schaamte is een intens pijnlijk gevoel dat voortkomt uit de overtuiging dat je niet goed genoeg bent en daarom eigenlijk geen liefde waard bent.
Schaamte draait om angst. We zijn vaak bang dat mensen ons niet meer mogen als ze de waarheid weten over wie we zijn en waar we mee worstelen. Daarom vergt het moed om je ‘slechte’ kanten te laten zien. Moed in de oorspronkelijke betekenis van het Engelse woord courage: zeggen wat je op je hart hebt. Eerlijk en open praten over wie je bent, over wat je voelt en over je ervaringen, goede én slechte.
Als je op die manier leert om geleidelijk toe te bewegen naar datgene waar je bang voor bent, dan kun je je kwetsbaar opstellen en de imperfectie van jezelf en anderen onderkennen. En alleen als je je kwetsbaar en open opstelt, kun je ook echte verbondenheid ervaren.”
En, past u de resultaten van uw onderzoek ook in uw eigen leven toe?
“Ik was een enorme perfectionist en heb aan m’n perfectionisme gewerkt met vallen en opstaan, one messy piece at a time. Door erover te praten en mezelf kwetsbaarder op te stellen begrijp ik nu eindelijk écht het verschil tussen perfectionisme en op een gezonde manier iets willen bereiken. Je angsten onderzoeken en de manier waarop je tegen jezelf praat, zijn twee essentiële stappen in het overwinnen van perfectionisme.
Ik ben opgegroeid in Texas, in een Amerikaans-Duitse familie van ‘niet zeuren en doorgaan’. Ik heb daar een doorzettingsvermogen aan overgehouden waar ik veel aan heb gehad, maar ik heb nooit geleerd om om te gaan met onzekerheid en emotionele risico’s. Ik ben lang bezig geweest met het uitbannen van kwetsbaarheid door dingen zeker te maken en absoluut.
Ik dacht in zwart en wit, goed en slecht. Doordat ik niet in staat was om me over te geven aan het ongemak van kwetsbaarheid, was ik ook niet in staat de volheid te ervaren van alle dingen die samenhangen met onzekerheid: liefde, verbondenheid, vertrouwen, plezier en creativiteit, om er maar een paar te noemen. Leren om kwetsbaar te zijn is voor mij een street fight geweest, maar het is het zeker waard geweest.”
Ted Talk van Brené Brown
De TED Talk De kracht van kwetsbaarheid van Brené Brown behaalde meer dan 40,5 miljoen weergaven en nu is er een documentaire over gemaakt op Netflix: The call to courage.
In haar TED Talk bespreekt Brené Brown bijvoorbeeld dat het moedig is om je open te stellen voor anderen, en dat kwetsbaarheid geen zwakte is maar dat je er juist veel voor terugkrijgt. Die onderwerpen komen ook terug in haar Netflix-documentaire van in totaal 1 uur en 16 minuten. Taaie kost is het niet: met humor, empathie en een beetje sarcasme maakt Brené Brown het een feestje om naar te kijken.
- Je kunt de documentaire over Brené Brown op Netflix bekijken.
- We schreven ook een verhaal over het positieve van struikelen.
Foto Netflix
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."