Leren (over)leven in de natuur: waarom bushcraft zo populair is (+ beginnertips)
Ons dagelijks leven zit vol ruis en op social media lijkt het leven nooit extreem genoeg. Is dat waarom het bos zo geliefd is? Een vuur maken, planten herkennen: wat bushcraft je kan brengen.
Wereldwijd trekken steeds meer mensen actief de bossen en wildernis in, schreef de BBC een paar jaar geleden al. Om nieuw leven in hun kwijtgeraakte verbinding met de natuur te blazen en om oude overlevingstechnieken eigen te maken. Ook in Nederland zoeken steeds meer mensen natuurgebieden op. Uit een analyse van Booking.com blijkt dat kamperen, het leren van survivalskills en offgrid-vakanties onder Nederlanders ook populairder worden.
We willen leren een vuurtje te stoken en schoon water te vinden, maar daarbij liever niet te veel luxe opgeven (en zeker niet onze internetverbinding).
Een bushcrafter wíl het bos in
Niet voor niets kom je naast de woorden survivallen en wildkamperen ook de term ‘bushcraft’ vaak tegen. Het klinkt poëtisch bijna, maar is het niet gewoon hetzelfde als survivallen?
“Het is zeker iets anders,” vertelt bushcraftinstructeur Brecht Steenwegen. Samen met zijn partner Zoë Samyn runt hij de Belgische Outdoorschool, waar ze cursussen aanbieden om ‘mensen weer een beetje terug wilder te maken’. Hij vertelt dat de skills hetzelfde zijn, maar de mindset anders.
Een bushcrafter wíl het bos in en probeert het zichzelf daar zo comfortabel mogelijk te maken. “Het grote verschil is dat iemand die in een echte survivalsituatie terechtkomt er zo snel mogelijk uit wil. Terwijl je bij bushcraft juist bewust op zoek gaat naar die natuur, naar vertraging en verstilling, weg van iedereen.”
‘Omdat buiten niets vanzelfsprekend is, maakt bushcraften ons nederig’
De term staat voor niets meer dan de ambachten van het bos. Steenwegen noemt het graag ‘de kunsten der natuurtechnieken’. Maar hoe jong de term ook is, eigenlijk zijn het allemaal vaardigheden die al duizenden jaren bestaan en toegepast worden. Maar die we wel een beetje vergeten zijn.
“Onze overgrootouders wisten nog welke planten in hun omgeving groeiden, dat je met duizendblad wonden kunt genezen, dat je paardenbloemen kunt eten. Vandaag zijn we veel van die kennis kwijt.” Kennis over hoe je veilig omgaat met een mes, hoe je leert navigeren, hoe je voor onderdak zorgt: allemaal skills die je onder bushcraft kunt scharen.
Een hang naar de wildernis
Waar komt die toenemende hang naar de wildernis vandaan? Kate Nottingham is directeur van het Off-Grid Living Festival dat jaarlijks plaatsvindt in Australië. Aan het Melbournse platform The Citizen vertelt ze over de groeiende interesse in overlevingsvaardigheden en offgrid leven. “In onze moderne wereld zijn we zo omringd met zowel beeldschermen als met gemak, dat mensen zich aangetrokken voelen tot verbinding met de natuur, om daarmee zelfvoorzienend te zijn.” Back to basics dus, en weg van technologie.
Ook Steenwegen vindt een verklaring in onze vliegensvlugge ratracelevens, en hij gelooft dat de natuur ons roept. “Als we kijken naar hoe we vandaag onze levens leiden, wat we als normaal en natuurlijk ervaren, kun je zeggen dat dat eigenlijk niet zo natuurlijk is. Het mooiste aan bushcraften is als je het samen met anderen kunt doen. Want dat is waar mensen voor gemaakt zijn. Om in een groep te leven, met onze handen te werken, samen rond een vuur.”
Het outdoorvuurtje wordt ook aangewakkerd op social media. ‘Survival-influencers’ op TikTok en YouTube (zoals @HazeOutdoors) laten zien hoe je een schuilplaats maakt, of een fuik om vis mee te vangen. Alsof het de normaalste zaak van de wereld is. Als je nog geen survivalskills wilde leren, dan zorgen deze aanstekelijke video’s daar wel voor.
Drie types bushcrafters
Steenwegen en Samyn komen bij hun cursussen drie types studenten tegen (zoals ze hun deelnemers noemen).
“De eerste is opgegroeid in de stad. Op een gegeven moment beseffen ze, zeker in tijden van instabiele situaties: oei, wij weten niks meer van de natuur. Dat willen ze anders. Voor hen gaat een nieuwe wereld open.
De tweede categorie is al bezig met natuur en avontuur, maar op zoek naar diepgang, meer kennis.
En dan, als derde, is er nog een grote groep die het pad een beetje is kwijtgeraakt. Die ondanks redelijke welvaart in een dieptepunt zitten, een burn-out hebben, op zoek zijn naar zingeving. In zo’n geval trekt het bos omdat dat zo eenvoudig is. Op veel plaatsen is er zo veel ruis, op social media lijken onze levens nooit extreem genoeg. Ik denk dat het bos daarom de ideale plaats is voor iedereen die zichzelf een beetje zoekt. Omdat er weinig ruis is.”
De zoektocht naar kennis over de natuur past binnen een bredere maatschappelijke trend: die van onafhankelijker willen zijn, meer zelfvoorzienend leven.Groenten kweken in je eigen moestuin, zelf brood bakken, energie halen uit zonnepanelen. Niet alleen vanuit een duurzaamheidsoogpunt, maar ook om zelfredzaam te zijn.
Werken voor je basisbehoeftes
Juist het eenvoudige aspect spreekt veel bushcrafters aan. Steenwegen: “Tijdens ons werk zijn we vaak een onderdeel van een keten, we zien nooit het eindproduct. Als we bushcraften, is het leven simpel.” Wat niet wil zeggen dat het altijd makkelijk is, benadrukt hij.
‘Bushcraft is een verwondertocht door de natuur, je beseft hoe bijzonder onze omgeving is en hoe we ermee moeten omgaan’
En juist omdat buiten niets vanzelfsprekend is, maakt bushcraften ons nederig. “Werken voor je basisbehoeften, of het nu een droog onderkomen of schoon water is, doet je inzien wat voor luxe we normaal gesproken hebben. Door af en toe het discomfort op te zoeken, denk ik dat we in ons dagelijks leven meer het comfort ervaren.”
Inspanning zorgt voor ontspanning
Bushcraft helpt ons allerlei kwaliteiten in onszelf te ontwikkelen. In het stuk van de BBC komt bushcrafter en onderzoek Lisa Fenton met een hele lijst persoonlijke vaardigheden die bushcraft doet groeien: geduld, doorzettingsvermogen, nederigheid, observerend vermogen, veerkracht. “Door bushcraft voelen mensen zich empowered.”
Dat je ook buiten en samen met anderen bent, zijn de kersen (of bosbessen) op de taart.
Ook Steenwegen en Samyn zien hun studenten stuk voor stuk anders het bos uitkomen. “De inspanning zorgt voor ontspanning. Veel mensen zeggen: ‘Amai, dat was fysiek een heel pittig weekend, maar ik ben mentaal helemaal opgeladen nu.’”
Wat mag wel en niet?
Maar dan nog iets. Een tent opzetten, een vuurtje stoken… Mag dat in de bossen zomaar?
Steenwegen noemt het een complexiteit van jewelste. De wetgeving laat vuur maken of wildplukken in Nederland en België vaak niet toe, want we zijn met veel. “Al die restricties zijn ergens heel jammer. Ze bemoeilijken het bushcraften. Enerzijds zou ik willen dat het bos voor iedereen toegankelijk zou zijn, maar ik denk dat we er dan mee moeten beginnen om mensen veel meer van jongs af aan bewuster met de natuur te laten omgaan.”
Wie zijn of haar wilde hart wil ophalen, kan dat daarom het best doen door deel te nemen aan een georganiseerde workshop of evenement, waarbij een instructeur je meeneemt naar een natuurcamping of speciaal terrein. Voor hun cursussen trekken Steenbergen en Samyn met deelnemers naar hun eigen perceel in de Belgische Ardennen. En hoewel je buiten zo’n speciaal terrein dus niet zomaar te pas en te onpas kunt gaan bushcraften, zijn de geleerde lessen wel degelijk relevant.
Bushcraft is ook een verwondertocht door de natuur, zegt Steenwegen. “De start van een beter besef van hoe bijzonder onze omgeving is en hoe we ermee moeten omgaan.”
Tips om te beginnen met bushcraften
- Volg een workshop, cursus of ga op bushcraftweekend met een instructeur. Zo ontdek je wat er allemaal kan, hoe je iets goed aanpakt, en loop je geen risico iets te doen wat niet mag of wat de natuur schaadt.
- Wat bij elke bushcrafter het allerhoogst in het vaandel staat: leave no trace. Steenwegen: “Als ik ergens ga kamperen, wil ik dat niemand ziet dat ik ben geweest en ruim ik mijn kampvuur- en schuilplaats heel proper op.”
- Bushcraften (en léren bushcraften) kost tijd, zegt Steenwegen. “En dat mag ook.” Trek eropuit, experimenteer. “Of je nu één nacht kampeert of op trektocht door de bergen gaat: in bushcraft is er eindeloos wat te doen en beleven. Hoe meer kennis je hebt van de natuur en hoe meer vaardigheden je bezit, hoe leuker die beleving wordt.”
- Onthoud: bij bushcraft zijn helemaal geen ingewikkelde spullen nodig, zoals je op social media vaak ziet, vindt Steenwegen. “Deze bijl, dat handschoentje… Dat hoeft bushcraft allemaal niet te zijn. In onze consumptiemaatschappij is het moeilijk om daar niet aan mee te doen, alles fonkelt in onze ogen. Maar minder is meer.”
Meer lezen
- Wat we kunnen leren van de Finnen: ‘Hier zegt het bos: leuk dat je er bent, kom binnen’.
- #cottagecore: wat maakt de natuurinfluencer zo populair?
- Wildplukken: zo vul je je bord met moois uit de natuur.
Fotografie Ilse Savenije
