Tatjana over perfectionisme loslaten: ‘Jezelf radicaal accepteren, dat is waar het om gaat’

Altijd maar streven naar een gezondere of succesvollere versie van jezelf kan heel vermoeiend zijn, merkt schrijver Tatjana Almuli. Dus onderzoekt ze hoe ze haar perfectionisme kan temperen.

Waar ik me de laatste tijd aan erger: ik word zowel op social media als in het Echte Leven omringd door maakbaarheid. Bekenden en onbekenden lijken in de ban te zijn van nieuwe, nóg effectievere sportregimes. Door voedingstrends die een strak lijf, gezondheid, ja zelfs eeuwige jeugd beloven. ’s Avonds en in het weekend doorwerken lijkt de norm, net als meditatie, ademhalingsoefeningen en stilteretraites. De boodschap: als je hard werkt en de balans weet te vinden tussen ambitie en ontspanning, is perfectie mogelijk. Je hebt het zelf in de hand.

Onzin, natuurlijk. En als ik even een stap terugdoe, weet ik ook wel dat achter elk ogenschijnlijk volmaakt plaatje een groter en waarschijnlijk grilliger verhaal schuilt. En toch, die illusie van de maakbaarheid viert in onze samenleving nog steeds hoogtij.

Perfectionisme loslaten

Helaas ben ik daar zelf ook erg gevoelig voor. Dus leek het mij een goed idee om het vermakelijke, kritische en haarscherpe Zelfverwoestingsboek van Marian Donner te herlezen. De schrijver pleit ervoor om de teugels te laten vieren in deze moderne productiviteitsmaatschappij waar kapitalistische winst nog altijd het hoogst haalbare lijkt. Omdat die voortdurende druk om gezond, succesvol en efficiënt te zijn volgens haar júíst ongelukkiger maakt. Donners advies: een radicale vorm van zelfdestructie. Het falen omarmen, regels vaker negeren en roekeloosheid waarderen. Kortom: perfectionisme loslaten.

Jezelf radicaal accepteren, dat is waar verzet begint

Nu is het streven naar een gezondere of succesvollere versie van jezelf misschien niet per definitie verkeerd. Maar het kan wel heel vermoeiend zijn om altijd maar meer en beter te verlangen van jezelf, om overal iets uit te willen halen. Dat optimaliseren heeft een keerzijde, want wat als je plan niet slaagt? Wat als het je niet lukt om een partner te vinden, als je een depressie krijgt of burn-out of tegen de armoedegrens aan leeft. Ben jij dan de schuldige, is het een kwestie van gewoon nog beter je best doen? Die gedachte is niet alleen onzinnig, maar ook onmenselijk. Want falen hoort nu eenmaal bij ons mensen, bij het leven.

Iedereen worstelt

Wat ik verfrissend vind aan het gedachtegoed van Donner is dat je dingen ook anders mag doen. Ze spreekt zelfs van een ‘nieuw geloof’, waarbij het eerst en vooral gaat om het radicaal accepteren van jezelf. ‘Dat is waar verzet begint. Bij ons eigen lichaam. We zijn ons hart dat klopt, ons bloed dat stroomt, onze mond die spreekt, en dat lichaam is in potentie een wapen. Omdat het kan volgen of nee kan zeggen. Nee kan zeggen tegen een cultuur waarin niets ooit goed genoeg is.’

Persoonlijk geloof ik vooral in het open zijn over de dingen waar ik tegenaan loop, tegen mijn eigenaardigheden en onhebbelijkheden. Om vervolgens van anderen te horen dat ze eigenlijk even hard worstelen als ik. Dat is, als je het mij vraagt, het beste medicijn tegen de cultus van maakbaarheid en echt perfectionisme loslaten.

Meer lezen

• Tatjana over het gemis van haar overleden moeder: ‘Ze mag dan al zestien jaar weg zijn, ik blijf haar dochter’
• Zit perfectionisme jouw creatieve hobby’s in de weg? Probeer creative journaling (+ 6 tips)
• Makkelijker gezegd dan gedaan #1: perfectionisme loslaten

Fotografie Danique van Kesteren