We stellen steeds hogere eisen aan onszelf en zien succesvol zijn als de norm. Klopt dat wel? Hoe kunnen we onze verwachtingen over onszelf wat bijstellen?
Wie kampt met prestatiedruk en de negatieve gevolgen daarvan, is zeker niet de enige. Onderzoek na onderzoek toont aan dat de mentale gezondheid van veel mensen onder druk staat. Als reden voor de toename van (chronische) stress en burn-outs wijzen onderzoekers naar de samenleving die steeds ingewikkelder is vormgegeven, hoge eisen stelt en de nadruk legt op zelfredzaamheid en prestaties.
De onhaalbare norm
Psycholoog Thijs Launspach kan erover meepraten: in boeken met veelzeggende titels als Fokking druk en Je bent al genoeg buigt hij zich over onze ‘druk, druk, druk’-maatschappij. Ook maakte hij samen met jongerenorganisatie Young Impact de lesmodule #GoedGenoeg om prestatiedruk op scholen bespreekbaar te maken.
Launspach: “Met het gestegen welvaartspeil van de afgelopen decennia zijn ook de verwachtingen gestegen over ons leven en waar het zoal aan moet voldoen. Al op jonge leeftijd succesvol zijn, een week per maand op Ibiza doorbrengen, marathons lopen.” Dit wordt volgens Launspach gepresenteerd als de norm, terwijl je leven zo inrichten een uitzondering is. “Hoe hoger je verwachtingen, hoe ontevredener je bent als je er niet aan kunt voldoen – en de meeste mensen kunnen dat niet.”
Een sukkel als je niks bereikt
“In ons maakbaarheidsdenken willen we geloven dat we op alles invloed kunnen uitoefenen, maar dat is niet zo,” zegt Launspach. “We hebben maar op heel weinig controle.” Daarnaast maken we volgens hem de denkfout te geloven dat geluk zorgt voor een betekenisvol leven. “Vaak is het juist andersom. Je doet betekenisvolle dingen, schrijft bijvoorbeeld een boek dat in jouw ogen iets bijdraagt aan de wereld, en voelt daar soms geluk bij. Hoe harder je probeert gelukkig te worden, hoe ongelukkiger je wordt.”
Ergens naar streven mag best, maar besef dat je eigenwaarde losstaat van je prestaties, kan lucht geven. Launspach: “Er is niks mis met doelen stellen voor jezelf. Maar er is wel iets mis als je het gevoel hebt dat je een sukkel bent wanneer je iets nog niet bereikt hebt.”
4 manieren om mentaal gezond te blijven volgens psycholoog Thijs Launspach:
- Leg de focus op de dingen die jouw leven betekenis geven. Waar word jij gelukkig van?
- Weet wie je bent. De maatschappij legt de nadruk op één type persoon: energiek, sociaal, extravert. De meeste mensen zijn dit niet en dat is oké.
- Zorg goed voor jezelf. Probeer genoeg te slapen en bewegen, en eet wat goed voor je is. Doe ook af en toe dingen die níét productief zijn.
- Herstel de verbinding met anderen. Ga een keer niet naar de zelfscankassa, maar maak een praatje met de kassière.
Meer lezen
- Dag prestratiedrang: een anti-pleidooi voor ons streven naar succes.
- Eerste hulp bij stress, overspannenheid of burn-out: dit is het effect van ‘sjoggen’.
- Mag het ietsje langzamer? 8 simpele inzichten voor een ‘slow life’.
Tekst Grete Simkuté Fotografie Nikki van de Poel
Gepubliceerd op 5 januari 2024
