Op zoek naar (n)iets
In haar zoektocht naar innerlijke rust ontdekte journalist Maaike Helmer het eeuwenoude Japanse begrip ‘ma’. Dankzij kleine, nauwelijks zichtbare momenten lukt het haar nu te ontsnappen aan de dagelijkse hectiek.
Als je steeds dieper in het onderwerp ‘ontspannen’ duikt, kom je vanzelf wel een keer bij ‘niets’ uit. In veel oosterse filosofieën denkt men op fundamenteel niveau over dat woord na. Het boeide me: wat zou ‘niets’ kunnen betekenen in mijn leven? Zou het me innerlijke rust kunnen brengen? Na veel lezen over het onderwerp kwam ik het Japanse begrip ‘ma’ tegen. Ma betekent zoveel als ‘interval’, ‘tussen’ of niet-ruimte-niet-tijd. Het wordt in Japan onder andere gebruikt in de kunst (door weglating of gebruik van witruimte worden dingen gesuggereerd), architectuur (door ‘ruimte’ ontstaat er bijvoorbeeld spanning of juist rust), muziek (de stilte tussen akkoorden), toneel, bloemschikkunst (ikebana), omgangsvormen (buigingen met enige pauze ter respect van de persoon tegenover je) en zelfs gesprekken (zwijgen is onderdeel van het gesprek).
Ma gaat ervan uit dat de ruimte die wij westerlingen ‘niets’ noemen, wel degelijk wordt gevuld met ‘iets’. In het boek Waar geen wil is, is een weg noemt Henk Oosterling, auteur en voormalig universitair hoofddocent filosofie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, dit de ‘ki’ – ofwel energie – van ‘kami’ – ofwel het ontzagwekkende. Kort, versimpeld en heel westers samengevat: niets kan óók iets bevatten.
