Vaak zenuwachtig over andermans mening? Zo ga je om met FOPO (Fear of People’s Opinions)

Ben je vaak zenuwachtig over andermans mening? Misschien heb je last van FOPO: Fear of People’s Opinions. Journalist Annemiek Leclaire zoekt naar oplossingen.

FOPO kan op veel manieren en momenten de kop opsteken. Zoals een idee niet voorstellen in de vergadering omdat je bang bent voor afwijzing. Niet protesteren als een collega een nare opmerking maakt. Een kledingstuk dat je heel mooi vindt toch maar niet aandoen. Inwendig verkruimelen als slechts drie mensen je post liken (je moeder en beide kinderen), en iedereen dat kan zien.

Wat al deze momenten gemeen hebben, is angst voor de mening van anderen. FOPO dus. Het gebeurt in het klein, zoals meelachen om een grap die je eigenlijk niet leuk vindt. Of in het groot: voor tandheelkunde kiezen omdat het je ouders behaagt, terwijl je eigenlijk liever voor geschiedenis was gegaan.

Op zoek naar waardering

Wat er gebeurt, zegt de Amerikaanse high performance-­psycholoog Michael Gervais, die er een boek over schreef, is dat we waardering van anderen kiezen boven authentiek zijn: ‘We willen anderen liever behagen dan provoceren. We jagen niet onze eigen dromen na, maar die van anderen.’

Het is niet zomaar onhandig of een beetje jammer, zegt hij, je doet jezelf op deze manier fundamenteel tekort: ‘We zullen er nooit achter komen wie we werkelijk zijn of wat we uiteindelijk hadden kunnen worden.’

Altijd alert

Het is natuurlijk heel normaal om te letten op wat mensen in je omgeving van je vinden, stelt Gervais in zijn boek FOPO – De eerste regel van succes: maak je niet druk om wat anderen van je vinden. ‘We bezitten een natuurlijk verlangen naar verbondenheid en saamhorigheid, dat van wezenlijk belang is voor onze mentale en emotionele gezondheid.’

Wat we volgens Michael Gervais doen als we de ruimte scannen om te zien of we goed- of afgekeurd worden, is checken of onze sociale positie bedreigd wordt. Word ik geaccepteerd of word ik buitengesloten? Deze alertheid berust, zoals zo veel van onze uit de hand gelopen gewoontes, op een oeroud mechanisme.

Samengevat: ooit was de mensheid volledig afhankelijk van de groep om te overleven, en als je eruit werd geknikkerd, had je geen bescherming en geen eten meer. Dus letten op je plek in de groep is een onbewuste overlevingsstrategie.

Impact van social media

Je zou misschien denken dat FOPO is voorbehouden aan mensen die in de publieke belangstelling staan, zoals politici en acteurs. Maar door social media heeft iedereen tegenwoordig een publiek. De opkomst van social media heeft FOPO versterkt, denkt Gervais, omdat mensen door X, LinkedIn en Instagram constant worden blootgesteld aan beoordelingen van anderen.

Op wat anderen over je denken heb je geen controle, maar op wat je zelf doet wel

En ondertussen gaat het slachtoffer van FOPO aan zichzelf voorbij. Is aan het pleasen om goedkeuring te krijgen, kan lastig eigen beslissingen nemen, heeft stress over hoe ze overkomt, en laat daarmee iets wezenlijks liggen: het tot bloei komen van haar eigen volstrekt unieke persoonlijkheid en toekomst.

Trouw aan je doel

Gelukkig zijn er een heleboel strategieën om dat ge-FOPO te verminderen. Neem Gervais’ ‘intentie-onderzoek’, dat je kunt samenvatten als: ‘Waardeer doel boven goedkeuring.’ Je focust je daarbij niet in eerste instantie op de reactie van de mensen om je heen, maar op welke kernwaarden je wilt overbrengen. ‘Ben ik trouw aan mijn doelen?’ wordt dan het nieuwe referentiepunt in plaats van: ‘Word ik aardig gevonden?’

Gervais raadt aan vijf kernwaarden voor jezelf te noteren, en te oefenen hoe ze standhouden in een situatie waarin je je sociaal bedreigd voelt. Stel dat je creatieve expressie belangrijk vindt, trek je dan een paars jasje aan naar een bedrijfsevenement waar iedereen in formele kleding zal verschijnen?

De Hoofddorpse jeugd- en volwassenencoach Mariette Dietz stelt een soortgelijke oefening voor. “Kijk naar wat je zelf wilt bijdragen,” zegt ze. Ik bel Dietz omdat ik weet dat ze gespecialiseerd is in zelfvertrouwen creëren bij jongeren en hun ouders. “We hebben op de wereld heel verschillende mensen nodig,” zegt ze. “Wat wil jij brengen in de wereld? Misschien wil je je inspannen om in een conversatie eerlijk te zijn, of begripvol, of juist superkritisch om de onderste steen boven te krijgen? Als je daar contact mee kunt maken, sta je wat minder wiebelig in onzekere situaties.”

Wat je dan doet, en dat is zo’n beetje de sleutel van dit hele FOPO-gebeuren, is aan de slag gaan met waar je wél invloed op hebt. Want op wat anderen over je denken heb je geen controle. Maar op wat je zelf doet wel.

Zelfvertrouwen boosten

Dietz heeft een reeks mooie oefeningen in zelfvertrouwen. Bijvoorbeeld: ‘Welk cijfer geef je jouw zelfvertrouwen?’ “Stel je zegt een 6,” zegt ze, “waarom zei je geen 3? Wat gaat er wél goed? Jij zegt dan bijvoorbeeld: ‘Ik voel me goed als ik in de spiegel kijk.’ Dan vraag ik: ‘Welk cijfer zou je wíllen geven voor zelfvertrouwen?’ Stel dat jij zegt: ‘Met een 8 ben ik tevreden.’ Dan vraag ik: ‘Wat doe je bij die 8 anders dan nu?’ Jij: ‘Dan zou ik gewoon een presentatie durven geven voor mijn collega’s.’ Waarop ik weer vraag: ‘Wat kun je nu al doen om van die 6 eerst eens een 6,5 te maken?’ Jij kunt dan besluiten: ‘Ik ga het komend teamoverleg in elk geval iets hardop zeggen.’ Zo bouw je dat langzaam op.”

Die stapjes kun je heel makkelijk oefenen, vertelt ze. Want wat Dietz en Gervais ook gemeen hebben, is pleiten voor het nemen van kleine risico’s en daardoor moed te verzamelen. Het zijn die kleine stapjes richting zelfvertrouwen waarbij je je meer op het innerlijke proces focust en steeds minder op de blikken van de ander.

Meer lezen

• Column van Aaf: ‘Dat mensen vanbinnen veranderen, zie je pas als je ze lang niet hebt gezien.’
• Hoe blijf je dicht bij jezelf in een liefdesrelatie?
• Waarom het niet gênant is om jezelf uit te nodigen (maar juist moedig.)

Gepubliceerd op 23 augustus 2025
Illustraties Irma van Osch