Een beetje meer zelfvertrouwen kan nooit kwaad. Maar wat houdt het eigenlijk in en hoe kun je je zelfvertrouwen vergroten? GZ-psycholoog Manja de Neef leert het je in vijf stappen.
Tekst Daphne Endlich Fotografie Juan Ordonez/Unsplash
Gepubliceerd op 23 april 2024 Laatst bijgewerkt 31 december 2024
Hoe werkt zelfvertrouwen precies?
Zelfvertrouwen is een realistische inschatting van je kwaliteiten. Die is meestal gebaseerd op positieve ervaringen uit het verleden: het ging eerder goed, dus je vertrouwt erop dat je het er nu ook goed vanaf brengt. Daarnaast heeft zelfvertrouwen alles te maken met zelfwaardering: jezelf waarderen en respecteren, los van het feit of je iets goed kunt.
Een goede zelfwaardering is de basis voor een gezonde dosis zelfvertrouwen. Volgens Psychologie Magazine kunnen mensen zichzelf makkelijker accepteren als ze uit een warm nest komen. Genoeg aandacht en liefde kan zorgen voor een positief zelfbeeld. Ook leeftijdsgenoten kunnen bijdragen aan onvoorwaardelijke zelfwaardering.
Wat is de oorzaak van een gebrek aan zelfvertrouwen?
Een gebrek aan zelfvertrouwen kan met verschillende factoren te maken hebben. Een aantal voorbeelden hiervan zijn:
-
Aanleg
Volgens GZ-psycholoog Manja de Neef kom je niet als onbeschreven blad ter wereld. Iedereen heeft bij zijn geboorte al een bepaalde aanleg of kwetsbaarheid. -
Negatieve ervaringen in de jeugd
Daarbovenop is volgens De Neef je omgeving van grote invloed. Traumatische gebeurtenissen, zoals misbruik of verwaarlozing, kunnen leiden tot een laag zelfbeeld en verminderd zelfvertrouwen op latere leeftijd. Het kan ook om minder heftige, maar alsnog vervelende, gebeurtenissen gaan. Denk bijvoorbeeld aan: ruzie in je vriendengroep of een rotopmerking van een docent. -
Sociale isolatie
Een gebrek aan sociale interactie en steun kan bijdragen aan onzekerheid en een negatief zelfbeeld. - Culturele invloeden
Volgens de Amerikaanse onderzoeker David Schmitt van Bradley University is zelfvertrouwen in bepaalde landen niet zo’n belangrijke waarde, en schatten mensen zichzelf daardoor lager in. Zo wordt er in collectivistische culturen als Japan veel minder belang gehecht aan zelfvertrouwen dan in individualistische culturen als Amerika. -
Social media
Intensief gebruik van sociale media kan met name bij jongeren leiden tot vergelijkingen met anderen, wat het zelfvertrouwen negatief beïnvloedt.
5 stappen om je zelfvertrouwen te vergroten
1. Breng je zelfbeeld in kaart
Voordat je je zelfvertrouwen kunt vergroten, begin je eerst bij het in kaart brengen hoe je zelfbeeld er nu voor staat. Dan weet je immers waaraan je nog kunt werken. De Rosenberg Self-Esteem Scale wordt daar wereldwijd het meest voor gebruikt. Die kun je hier invullen.
2. Erken je successen
Feiten kunnen je helpen om objectiever naar jezelf te leren kijken. Het erkennen van successen en toelaten van positieve informatie is een cruciale stap om je zelfvertrouwen te vergroten.
Denk terug aan de afgelopen twee weken. Wat ging er goed? Heb je iets (tegen je verwachtingen in) tot een goed einde gebracht? Waarover kreeg je een compliment? Noteer deze objectieve successen. Beschrijf wat er plaatsvond en waarom deze gebeurtenis een succes te noemen is.
3. Kies je kwaliteiten
Om je zelfvertrouwen te vergroten, is het belangrijk dat je objectiever naar jezelf en je kwaliteiten leert kijken. Hoe scherper je je sterke eigenschappen in beeld hebt, hoe makkelijker het wordt om ook deze kanten van jezelf bij je zelfbeeld te betrekken en je zelfvertrouwen te vergroten.
Op deze lijst staat een selectie van belangrijke kwaliteiten. In welke herken je jezelf? Kies er ten minste zes uit en schrijf ze op.
4. Koppel ze aan elkaar
Je hebt nu je successen genoteerd en je kwaliteiten op een rij gezet. De volgende stap is dat je die aan elkaar koppelt, zodat je je successen niet langer als toevalligheden gaat beschouwen. Dit doe je op de volgende manier:
-
Kies één of twee successen uit en zet die in een cirkel. Kijk nu naar de lijst met kwaliteiten die je hebt opgeschreven.
-
Welke van je kwaliteiten droegen daaraan bij? Noteer ze daaronder.
Bijvoorbeeld: je hebt de presentatie op je werk tot een goed einde gebracht, omdat je er de afgelopen dagen ijverig en doelgericht mee bezig bent geweest. Je gaat gedreven en grondig te werk en doet je best. Of: de borrel die je thuis hebt georganiseerd was een succes, omdat je goede sociale vaardigheden hebt. Je bent sociaal, hoffelijk en weet mensen daardoor op hun gemak te stellen. Bovendien toont het aan dat je van aanpakken weet.
-
Gelukt? Bedenk nu twee dingen die je anders kunt gaan doen en die in het verlengde liggen van je successen en passen bij je kwaliteiten. Bijvoorbeeld: staat er een sociale activiteit op de agenda waarvan je geneigd bent te denken dat je daar niet thuishoort? Wat zou je kunnen helpen om er tóch heen te gaan? Of: welk compliment heb je onlangs weggewuifd? Hoe zou je daar anders op kunnen reageren?
5. Stoppen met ja-maren
‘Ja, ik heb het inderdaad goed gedaan, maar het was ook niet zo ingewikkeld.’ Volgens Manja de Neef passen mensen met weinig zelfvertrouwen vrijwel automatisch censuur toe op de successen die ze behalen of hun positieve eigenschappen. Hieronder lees je vier veelvoorkomende vormen van censuur. Het herkennen van je eigen ‘ja-maren’ helpt je om ze een halt toe te roepen.
Welke pas jij toe?
-
Vergeleken met anderen…
Je vergelijkt waarschijnlijk het beste van een ander met het ‘minste’ van jezelf. Een wedstrijd die je nooit gaat winnen. -
Het waren ‘gunstige’ omstandigheden
Iemand heeft je erbij geholpen, je was toevallig in een goede bui. Kortom: je maakt wat je goed deed kleiner of kent het (deels) aan iets of iemand toe. -
De keerzijde van de medaille
Dat wat sterk aan je is – bijvoorbeeld dat je zo empathisch bent – is ook heus wel lastig. Bijvoorbeeld dat je vaak meegenomen wordt door andermans emoties en die gevoeligheid niet altijd wordt begrepen door anderen. -
Positief denken over jezelf is slecht
Metacognities noemen we dat: het oordelen over je eigen denken. Misschien heb je meegekregen dat positief over jezelf denken arrogant is. Deze opvattingen kunnen je remmen in het vergroten van je zelfvertrouwen. Je bewust worden van dit soort gedachten helpt om een positief geluid te laten binnenkomen.
Online training Vergroot je zelfvertrouwen
Sinds afgelopen jaar is Flow’s co-founder Irene ook hoofdredacteur van Psychologie Magazine en werken we vaker samen. Daarom kun je nu vier van hun online trainingen ook vinden op Schoolofflow.nl.
Zo ook de online training Vergroot je zelfvertrouwen. In deze training leer je hoe je van twijfels, onzekerheden en het imposter syndroom afkomt. Je werkt aan een positiever zelfbeeld en leert vertrouwen op je eigen kunnen.
