Het warme ’thuisgevoel’ in New York – hoe kan dat?
Tijdens zijn bezoek aan New York ervaart schrijver Thomas Heerma van Voss dat de mensen er opvallend ruimhartig, behulpzaam en geïnteresseerd zijn. Hoe kan dat in een stad waar velen moeten knokken om te overleven?
We kennen elkaar eigenlijk niet, toch laat ze me moeiteloos binnen in haar leven. Ze heet Sara en zit op een terras dicht bij Washington Square, in Manhattan, New York. Jaren terug spraken we elkaar weleens kort – ik schrijf boeken, zij werkte in de uitgeefwereld. Dat hield op toen zij – geboren en getogen in Nederland – ontslag nam en naar New York verhuisde voor wetenschappelijk onderzoek. Eergisteren liet ze verrassend genoeg weer iets horen: ze zag via Instagram dat ik in de buurt was. Had ik al een logeeradres, vroeg ze. Anders kon ik bij haar op de bank terecht?
Nog voor ik een slok van mijn koffie heb genomen, geeft ze me de sleutels van haar appartement in Brooklyn; zonder ook maar een spoor van aarzeling of voorbehoud krijg ik toegang tot alles wat ze hier heeft opgebouwd. Omdat mijn bankpas in Amerika steeds kuren blijkt te hebben, leent ze me ook probleemloos haar creditcard uit.
Zorgen voor elkaar
Ik voel me hier welkom en verbaas me over de voortdurende aardigheid. In elk museum en café spreken mensen elkaar aan met een vriendelijk ‘How are you?’, beleefder dan ik in Nederland ooit meekrijg. Zoals ook tijdens eerdere reizen besef ik dat ik gewend ben aan de afstandelijke gereserveerdheid in Nederland. In New York voelt het alsof ik in een omgekeerde situatie tuimel: de samenleving is harder en er zijn minder sociale vangnetten, maar de mensen zijn van buitenaf gezien zachter en lijken oprecht geïnteresseerd.
“Ik zat laatst heel verdrietig in de metro,” vertelt Sara “Het was heel druk en tegenover me zat een vermoeide zakenman die me niet leek te zien. Maar voor hij de metro verliet, gaf hij me een zakdoek. Dat soort kleine dingen gebeurt hier voortdurend.”
Omdat New York zo vol en druk is, weet iedereen: mensen zijn op zichzelf aangewezen, juist daarom kijken ze naar elkaar om
Dit herken ik. Wildvreemde mensen vragen me in cafés of bij de metro waar ik vandaan kom, wat ik in het dagelijks leven doe, wat ik hier uitspook. Als ik op een dag onhandig met mijn zware reistassen sjouw, bieden meerdere omstanders aan te helpen. Tijdens mijn derde New Yorkse avond hang ik na een luid, lastig telefoongesprek op en meteen stappen twee mensen los van elkaar op me af. “You all right?” Die vraag was genoeg om de opkomende tranen te verjagen.
Misschien heeft het ook hiermee te maken: in New York is continu zichtbaar hoe diep een mens kan vallen. Armoede is niet weggestopt en uit beeld geveegd. Op elke New Yorkse straathoek is zichtbaar hoe je als mens ook kunt eindigen. En omdat het er zo vol is, weet iedereen: mensen zijn op zichzelf aangewezen. Juist daarom kijken ze naar elkaar om.
Ondanks dat in dit land het beleid gebaseerd is op ongelijkheid en kapitalisme, en de democratische waarden onder druk staan, valt daar in het contact op straat niets van te merken.
Hoge pieken, diepe dalen
New York is zo’n stad die haast onmogelijk te beschrijven is zonder clichés te gebruiken. Het is ondoenlijk om de vele bedelende daklozen niet te zien op de plekken waar de maatpakken met dure afhaalkoffie in hoog tempo langslopen. Overal gebeurt iets, er is onophoudelijk rumoer.
Links en rechts duiken steeds creatieve, excentrieke types op. Alleen al tijdens mijn eerste dag in New York zie ik: een vrouw die zo’n zestig Trader Joe-tasjes met zich meedraagt en luid de Bijbel citeert, mensen die rappend tegen elkaar battelen op straat, hyperactieve filmopnames voor een tandpastareclame en een serie die ik niet ken, een melancholische illusionist die midden op straat en zonder publiek een voorstelling opvoert.
Anders kijken naar je thuis
In de metro zit ik naast een stoïcijnse vijftiger met een miauwende kat op zijn hoofd. Het zoveelste beeld waarvan ik meteen weet: dit zal ik niet vergeten. Het wonderlijke van New York is niet zozeer dat er allemaal taferelen tegelijk gebeurten Het wonderlijke is vooral dat niemand ergens van lijkt op te kijken of elkaar beoordeelt.
Ik besef me weer eens dat het belangrijk is om af en toe een omgeving in te stappen die je nog niet kunt overzien – en om niet alleen feitelijk te achterhalen wat er vervolgens gebeurt, maar het ook werkelijk mee te krijgen, te voelen. En om daarna anders naar je eigen thuis te kijken, en te merken dat zo’n stap in een nieuwe wereld niet betekent dat je dus omlaagvalt.
De les van een nieuwe omgeving
In het leven heb je vaak niet meer nodig dan iemand die op het juiste moment zegt: geen zorgen, het komt goed. Zo kreeg ik als hyperverlegen tiener het zelfvertrouwen om spreekbeurten te houden, doordat docenten me aanmoedigden. En zo werd ik vervolgens schrijver: dankzij een uitgever die me het vertrouwen en een contract gaf. Zoiets geldt ook voor een nieuwe omgeving instappen.
Dit zijn polariserende tijden, waarin steeds meer mensen zich verschansen achter socialmedia-accounts, achter hun vaak starre wereldbeeld en hun eigen gelijk. Alleen al daarom is het goed af en toe een nieuw domein op te zoeken, om je lens opnieuw scherp te stellen, te herijken. Terwijl ik mijn allerlaatste wandeling door New York maak, richting het vliegveld, neem ik me voor om in de toekomst ook verwelkomend te zijn voor mensen die van buitenaf mijn leven inkomen. Om ook een halve bekende op goed vertrouwen sleutels te geven. En om te zeggen: ga zitten, je kent de weg nog niet, maar hier ben je welkom.
Thomas Heerma van Voss schreef onder meer de romans ‘Stern’ en ‘Condities’. Ook publiceert hij essays, artikelen en korte verhalen. In 2024 verscheen zijn roman ‘Het archief’, die door onder meer de Volkskrant en Trouw werd gerekend tot de beste boeken van het jaar.
Meer lezen
- 5 bijzondere treinreizen (langs plekken waar je met de auto niet komt.)
- 5x verhalen over reizen en avontuur.
- Tips om licht te reizen met alleen handbagage.
Fotografie Getty Images
