Voel je je chronisch vermoeid en futloos, ook al lijkt er geen directe reden voor te zijn? Je bent niet de enige. Gezondheidszorgpsycholoog Annemarieke Fleming legt uit hoe dat komt en wat je aan deze chronische vermoeidheid kunt doen.
Tekst Peggy van der Lee Tekstbewerking Paulien van Diepen Illustratie Roeqia Fris
Gepubliceerd op 7 januari 2025
Waar komt die chronische vermoeidheid vandaan?
“Ons stresssysteem is ontworpen om kortdurende bedreigingen aan te kunnen,” vertelt Fleming. Denk aan een bijna-ongeluk waarbij je hartslag versnelt en je spieren aanspannen, zodat je snel kunt reageren. Dit systeem is bedoeld om daarna weer tot rust te komen.
Maar in de huidige samenleving gebeurt dat vaak niet meer. “We staan langdurig in die overleefmodus,” legt Fleming uit. Niet alleen door acute stress, maar ook door constante meldingen op onze telefoons, een eindeloze stroom nieuws, werkdruk of zelfs de druk om in onze vrije tijd alles uit het leven te halen.
Zelfs tijdens pauzes blijven we ‘aan’ doordat we bijvoorbeeld blijven scrollen op sociale media. Dit alles zet ons herstelmechanisme, het parasympathische zenuwstelsel, op pauze. En dat heeft gevolgen…”
De gevolgen van een overactief stresssysteem
Een stresssysteem dat nooit uitstaat, put ons uit. “Doordat je herstelmodus te weinig ruimte krijgt, kunnen je spijsvertering en immuunsysteem minder goed functioneren,” legt Fleming uit. “Daardoor herstel je trager van ziektes en heb je meer kans op ontstekingen. Ook je energievoorraad raakt uitgeput, waardoor je je moe en futloos voelt.”
En dit gaat verder dan alleen lichamelijke klachten. “Als je je voortdurend opgejaagd voelt, gespannen spieren hebt, slecht slaapt of geen rust kunt vinden, zijn dat duidelijke signalen dat je stresssysteem actief is. Veel mensen merken dit niet eens, omdat ze gewend zijn geraakt aan deze staat van alertheid.”
Wat kun je aan chronische vermoeidheid en de andere gevolgen doen?
Het begint bij bewustwording. Fleming adviseert om je eigen patronen te onderzoeken: “Wanneer voel je je opgejaagd of gespannen? Hoe vaak scroll je op je telefoon? En hoe val je in slaap? Hoe voel je je als je even niets hoeft te doen? Door dit dagelijks bij te houden, kun je inzicht krijgen in hoe vaak jij ‘aan’ staat.”
Daarnaast kunnen kleine aanpassingen al verschil maken in je minder moe en futloos voelen. Fleming geeft praktische tips:
-
Geef jezelf toestemming om te rusten.
“Rusten wordt vaak gezien als lui, maar het is essentieel voor herstel. Een korte powernap kan al helpen om je energieniveau te verbeteren.” -
Beperk externe prikkels.
“Zet bijvoorbeeld meldingen op je telefoon uit of lees het nieuws maar twee keer per dag. Zo voorkom je dat je stresssysteem voortdurend wordt geactiveerd.” -
Maak ruimte voor echte pauzes.
“Het is belangrijk om tijdens pauzes niet te blijven werken of scrollen. Ga liever een stukje wandelen of luister naar rustige muziek. Dat helpt je brein om tot rust te komen.”
Wat is er nog meer nodig om je minder moe en futloos te voelen?
Volgens Fleming is er ook een bredere verandering nodig in hoe we naar werk en rust kijken. “De werkdruk in onze samenleving is enorm. We moeten meer autonomie en rustmomenten inbouwen, zowel op de werkvloer als daarbuiten. Het zou normaal moeten zijn om even niets te doen, zonder daar een oordeel aan te verbinden.”
Tijdens de pandemie hebben we ervaren hoe belangrijk rustmomenten kunnen zijn. “Toen we thuiswerkten, hadden veel mensen meer mogelijkheden om ‘uit’ te staan, bijvoorbeeld door pauzes te nemen zonder afleiding van collega’s. Dat inzicht zouden we moeten vasthouden.” Rust is geen zwakte. Het is een essentiële stap naar een gezonder en bewuster leven.
Over de expert
Annemarieke Fleming is gezondheidspsycholoog, docent en spreker. Ze werkt in revalidatiecentrum Reade en leidt daarnaast psychologen en huisartsen op.
Annemarieke maakte samen met Psychologie Magazine de online training Minder moe, meer energie, die ook te vinden is op School of Flow.
Meer lezen
- Moe? Misschien komt het door deze onverwachte energiesluipers.
- 7 kleine manieren om meer energie te krijgen.
- Een goede nachtrust en toch doodmoe wakker. Dit is de reden.
