Judson Brewer is neurowetenschapper. Hij vindt dat als je weet hoe je brein werkt, je jezelf beter kunt helpen. In drie delen legt hij uit hoe dat zit. Deel 2: waarom we vaker bang zijn dan vroeger en meer piekeren.
Zijn we banger geworden de laatste jaren?
“De laatste jaren, ook vóór het coronavirus, zagen we verhoogde angstniveaus. Onzekerheid speelt een grote rol en een van de dingen die onzekerheid aanzwengelt, is de beschikbaarheid van informatie. Vroeger ontving je nieuws via de televisie of de krant, en dat was het. Media beconcurreerden elkaar op basis van zorgvuldigheid, maar nu zijn er zo veel bronnen dat emotionele content is gaan overheersen; iedereen wil de kijker of lezer ‘grijpen’. Via internet nemen we kennis van angstige situaties in andere delen van de wereld en op social media ‘besmetten’ mensen elkaar met hun paniek. Kortom, er zijn tegenwoordig een hoop petrischaaltjes waarin angst kan groeien.
Een goed voorbeeld van gedrag dat getriggerd kan worden door ongerustheid, is piekeren. Bij veel mensen is dat een mentaal gedragspatroon, vergelijkbaar met het mechanisme van verslaving. Piekeren geeft ons het gevoel controle te hebben, het lijkt alsof we in elk geval iets dóén. Die ‘beloning’ houdt de gedachtencirkel in stand – ook al houd je jezelf ermee voor de gek.”
U vergelijkt het met een gokautomaat: ons brein blijft maar aan de hendel trekken, hopend op de oplossingsjackpot.
“Ik weet niet of we alle mechanismes van het brein in kaart hebben, maar wat we zeker weten is dat piekeren het default mind system activeert. Dat is het netwerk van hersengolven dat te maken heeft met zelfreferentie. Je denkt na over jezelf in de toekomst: wat gaat er met me gebeuren? En daar kun je verstrikt in raken, net als wanneer je wordt gegrepen door een hunkering naar cocaïne, drank of gokken. Je gaat ergens helemaal in op; het is een rusteloze, bevlogen ervaring. Als mijn patiënten met een nicotineverslaving een laag nicotinegehalte hebben, zegt hun lichaam: dit voelt niet goed, geef me nicotine zodat mijn dopaminelevel een jump-start krijgt en ik weer comfortabel ben. Piekeren verloopt hetzelfde. Ook dat komt voort uit een gemis, namelijk niet weten wat er gaat gebeuren. In feite is het vrees voor het onbekende.”
Hoe verander je dit automatische gedrag in je hersenen? Dat vertelt Judson Brewer in deel 3 van deze serie.
Meer lezen
- Dansen om stress te verminderen.
- Ontstressen met Bente.
- Hoe help je jezelf in tijden van stress. Deel 1.
Tekst Eveline Stoel Fotografie Dominik Dancs/Unsplash.com