Vraag het Amerikaanse therapeuten-echtpaar John Gottman en Julie Schwartz Gottman naar het geheim van gelukkige relaties en het antwoord is zonneklaar: regelmatig echt de tijd nemen voor een goed gesprek.
De afgelopen gekke jaren schijnen aardig impact gehad te hebben op relaties.
Julie: “Onze ervaring is dat relaties die goed functioneerden, door de pandemie beter zijn geworden – en problematische relaties juist slechter. Bij stellen die voorheen al vaak ruzie hadden, werd de druk nóg groter door thuiswerken of doordat ze tijdens quarantaine zo boven op elkaars lip zaten. Daar kwam de stressfactor angst bij: om ziek te worden of hoe de toekomst eruit zou zien. De pandemie heeft gewerkt als een vergrootglas. Problemen die zich eerder al aftekenden, bijvoorbeeld niet constructief ruzie kunnen maken, kwamen nog sterker naar voren.”
Maar de goede relaties werden juist beter, vertelde je. Hoe kan dat?
Julie: “Ineens hadden mensen meer tijd voor elkaar en was er minder afleiding. John en ik hebben er enorm van genoten. We reisden opeens minder voor ons werk, waren veel meer samen thuis.”
John: “Voor ons was het eigenlijk een heel romantische tijd.”
De eerste zin van jullie laatste boek luidt: ‘Ieder groot liefdesverhaal is een eeuwigdurend gesprek.’
John: “Klopt. Er zijn acht onderwerpen waar koppels regelmatig van gedachten over zouden moeten wisselen om de relatie levendig te houden: vertrouwen, conflicten, seks, geld, familie, plezier, innerlijke groei en dromen. Dat zijn de belangrijke thema’s die keer op keer tot onenigheid leiden.”
Is dat niet lastig vol te houden, over al die thema’s in gesprek blijven?
John: “Zeker, maar het betaalt zich wel uit omdat het tot nabijheid leidt. Daarom raden wij stellen aan om als het even kan eens per week een afspraak te maken om bij te praten. Die vaste plek op de kalender heeft prioriteit boven alle andere verplichtingen.”
Niet iedereen houdt van praten.
John: “Toch willen we mensen aanmoedigen om het meer te doen. Want het is essentieel om de binnenwereld van je partner beter te begrijpen en zelf begrepen te worden. Met onze handvatten voor goede gesprekken willen we koppels daarbij ondersteunen. Zo vind je in ons boek bijvoorbeeld allerlei vragen waarmee je echt samen in gesprek kunt raken.”
Waaraan moet een goed gesprek voldoen?
John: “Het is een voorwaarde om elkaar echt binnen te laten, goed te luisteren en nieuwsgierig te blijven – ook als je de ander als je broekzak denkt te kennen. Daarvoor is het belangrijk om open vragen te stellen die de ander niet meteen in een bepaalde richting sturen. Bij het thema vertrouwen zou je je partner bijvoorbeeld kunnen vragen: ‘Wat heb je van mij nodig als teken dat ik volledig achter onze relatie sta?’”
Wat als je het over een thema, geld bijvoorbeeld, totaal niet eens bent?
John: “Geld is inderdaad zo’n typisch conflict-onderwerp. Wat het voor iemand betekent, heeft altijd met zijn persoonlijke geschiedenis te maken. Als je allebei oprecht probeert elkaar te begrijpen en probeert in te zien waarom de ander er zo over denkt, is er al veel gewonnen. Op die manier sla je een brug naar elkaar.”
Stel: ik wil een dure, nieuwe auto kopen. Mijn partner vindt dat de oude het nog prima doet. Hoe kom je dan toch tot elkaar?
Julie: “Probeer de bagel-methode eens, die is genoemd naar het broodje. Je zet een cirkeltje op papier, met daaromheen een grotere cirkel. De binnenste cirkel staat voor mijn wensen waar de ander niet aan mag tornen. De wensen in de buitenste cirkel zijn onderhandelbaar. In jouw geval komt in de binnenste cirkel de nieuwe auto. In de buitenste zet je ‘gloednieuw’, of ‘deze week nog kopen’. Over die laatste twee kun je dus nog sparren. Klinkt simpel misschien, maar die buitenste cirkel laat zien dat je bereid bent om compromissen te sluiten; een essentieel signaal voor de ander.”
Dus dan komt die nieuwe auto er een jaar later.
Julie: “Bijvoorbeeld, maar daar gaat het niet om. Het gaat erom dat je de binnencirkel van de ander respecteert, en jullie beiden het gevoel hebben dat je wensen serieus genomen worden.”
Je moet je partner in geen geval direct bekritiseren, zeggen jullie. Mag je dan nooit even boos worden op de ander?
Julie: “Tuurlijk wel. Maar is het niet veel beter om kenbaar te maken hoe je je bij een bepaalde situatie voelt, en wat je van de ander nodig hebt? In plaats van je hem of haar neer te halen? Een positieve zin kan bijvoorbeeld zijn: ‘Het maakt me onrustig dat de rekeningen nog steeds niet betaald zijn. Ik zou het heel fijn vinden als het jou vanavond lukt om te doen.’”
John: “Zo communiceren is natuurlijk best lastig, dat moet je oefenen zoals je een vliegtuig leert besturen. Julie en ik lagen in het begin van onze relatie verschrikkelijk veel in de clinch met elkaar. Als wetenschapper was ik behoorlijk arrogant, zie ik nu, en moest ik nog leren om Julies ervaringen die ze als psycholoog in de praktijk had opgedaan te respecteren. Later kwamen we erachter – dat was een behoorlijk lang proces – dat we veel van elkaar konden leren.”
In jullie boek concluderen jullie dat er niet zo veel verschil is tussen gelukkige en ongelukkige stellen in conflictsituaties. Het verschil is dat het de gelukkige koppels beter lukt om de boel te repareren.
Julie: “Dat lukt vooral bij de partners die echt graag bij elkaar willen blijven. Voor hen is het geluk van de ander even bepalend als hun eigen welbevinden. Het is belangrijker om dat verbond van liefde te voelen dan je eigen standpunt te bevechten en de discussie te winnen. Wie altijd gelijk wil krijgen, is uiteindelijk eenzaam.”
John: “Naar mijn ervaring mislukken vooral de relaties waarbij een van de twee het gevoel heeft betutteld te worden. Ik heb veel mannen voorbij zien komen die bang zijn om niet te voldoen, niet sterk genoeg te zijn. Die vrezen gedomineerd te worden door hun partner. Ze zijn bang om gezichtsverlies te lijden als ze over hun diepere gevoelens praten en toegeven dat ze bedroefd zijn, of teleurgesteld.”
Julie: “Natuurlijk is er moed nodig om je kwetsbaar op te stellen, je zwakheden te laten zien. Dat voelt misschien alsof je de afgrond in springt, maar echt, het is de moeite waard. Wat wil je liever: feilbaar zijn of eenzaam?”Kun je zeggen: kwetsbaarheid schept vertrouwen?John: “Absoluut. En vertrouwen is de zuurstof die elke relatie nodig heeft om te ademen.”
Hoe kan het dat zo veel relaties op de klippen lopen, terwijl we veel meer lijken te praten?
Julie: “Dat heeft te maken met verwachtingen die we van onze wederhelften hebben. Naar mijn mening zijn die volledig onrealistisch. Hij of zij moet gevoelig en slim zijn, succesvol, geld hebben, een perfecte ouder zijn. Daarbij zie ik vaak dat met name vrouwen de lat voor zichzelf ongelooflijk hoog leggen. Ze willen goed zijn in hun werk, een leuke moeder zijn, de perfecte partner. Ridicuul vind ik dat eigenlijk. We zijn toch allemaal gewoon mensen?”
Wanneer weet je dat een relatie niet meer te redden is?
John: “Als de liefde in onverschilligheid is veranderd. Als er geen genegenheid en respect meer voor de ander is. Ook elke vorm van geweld is een teken dat het mis is. Daarmee bedoel ik ook dat je de ander voortdurend wilt controleren en domineren.”
Kan een relatie ook stukgaan als problemen gewoon niet meer op te lossen zijn, omdat je allebei totaal verschillend over dingen denkt?
Julie: “Hangt ervan af hoe je omgaat met dat conflict. Voorbeeld. John en ik zijn 35 jaar met elkaar getrouwd. Ik ben heel netjes. John daarentegen ziet het niet eens als er dingen rondslingeren. Ik word daar gek van, maar ik heb geen zin om hem voortdurend achter zijn broek aan te zitten. Ik heb mezelf geleerd om een zekere mate van wanorde te tolereren. Als het de spuigaten uitloopt, geef ik hem een waarschuwingssignaal en zeg: ‘Wil je dat ik over deze stapel boeken struikel en mijn nek breek?’ Dan ruimt hij ze op en kunnen we er weer een paar weken tegenaan. Vervolgens gebeurt weer hetzelfde. Kortom: we stellen ons in op elkaars aard en proberen ons flexibel op te stellen. Anders werkt het niet.”
John: “Ik kan heel goed begrijpen waarom mijn gedrag Julie frustreert. Zij heeft het gevoel dat ik niet genoeg van haar hou, dat haar wensen me niet kunnen schelen. Pas als ze me een waarschuwing geeft, kom ik in actie.”
Jullie zijn al lang bij elkaar, werken zelfs samen. Wat is jullie geheim?
Julie: “We kunnen om dezelfde dingen lachen. We vergelijken onszelf niet met anderen, denken nooit: misschien zou die persoon beter bij me passen, een betere keuze zijn. Maar het ware geheim van onze relatie is dat we oneindig veel met elkaar praten. Over alles.”John: “Dat was van het begin af aan al zo. Het allereerste telefoongesprek dat we met elkaar voerden, duurde vier uur.”
Meer lezen
- Hoe blijf je dicht bij jezelf in een liefdesrelatie?
- Flow leest zelfhulp: Marije over de relatie-apk.
- Dagboek van een introvert: relaties (en de perikelen van daten).
Interview Franziska Wolffheim Fotografie Micheile dot com/Unsplash.com
