Ben jij een 'overthinker'? Zo zet je zorgen om in helpende gedachten

Waarom halen we onszelf zo vaak naar beneden? En hoe kun je die kritische stem omzetten naar helpende gedachten? We leggen het uit.

Wat je denkt heeft invloed op hoe je je voelt en hoe je je gedraagt. Maar soms zijn de gedachten die in je hoofd rondspoken niet de meest gezellige. We hebben er een handje van om streng en kritisch naar onszelf te kijken. We zijn ons eigen grootste criticus. Zonde, want die gedachten houden ons tegen om het beste uit onszelf te halen. Helpende gedachten kunnen dan het verschil maken. Hoe werkt dat precies?

Helpende gedachten zijn gedachten die je helpen om met een eerlijke en evenwichtige blik naar jezelf, anderen en de wereld om je heen te kijken.

Wat zijn gedachten?

Om te begrijpen wat helpende gedachten voor je kunnen betekenen, wil je eerst snappen wat gedachten precies zijn en wat de invloed ervan op jou is.

Gedachten zijn je ideeën, meningen en overtuigingen over jezelf en de wereld om je heen. Ze kunnen positief, neutraal en negatief zijn en hebben invloed op hoe je een situatie ervaart en hoe je je voelt.

Onderzoek toont aan dat 95 procent van de gedachten die je vandaag hebt een herhaling zijn van gisteren. Wat betekent dat ze behoorlijk wat effect hebben op hoe je je op de lange termijn voelt. Dat is goed, als die gedachten positief zijn en ze je verder helpen. Dat is minder als negatieve gedachten de overhand hebben en je gedachten je ervan weerhouden om je mooiste leven te leiden. En dat komt vaker voor dan je denkt, want datzelfde onderzoek toont aan dat tachtig procent van onze gedachten negatief zijn.

En die gedachten hebben invloed op je mentale en fysieke gezondheid. Wat betekent dat je kwaliteit van bestaan voor een groot deel wordt beïnvloedt door hoe je tegen jezelf praat. Negatieve gedachten kosten energie, leveren stress op en hebben effect op je zelfvertrouwen. Als je je bewust bent van die gedachten, kun je ervoor kiezen om ze te veranderen. Om negatieve gedachtepatronen te tackelen en om te zetten in helpende gedachten.

Negatieve gedachte ombuigen naar helpende gedachten

Soms lijkt het alsof bepaalde gevoelens of gedachten simpelweg onderdeel van ons zijn. Dat we die gedachten zijn. Maar niets is minder waar. Dat voelt misschien zo, omdat onze negatieve gedachten over tijd een gewoonte voor ons zijn geworden. Simpelweg omdat we ze vaak denken. Maar dat betekent dat je jouw gedachten – en daarmee wat je voelt – ook de andere kant op kunt sturen.

Dat je jouw negatieve gedachten kunt ombuigen naar positieve, helpen gedachten. Dat kun je doen door de situatie te veranderen, je aandacht te verschuiven en de situatie opnieuw te beoordelen. Oftewel: door je gedachten om te buigen.

Onderzoek toont aan dat het denken van een gedachte de gedachte sterker maakt en de kans vergroot dat deze terugkomt. Als je een negatieve gedachte probeert weg te duwen, leg je dus juist de focus op die gedachte en dat zorgt ervoor dat de kans groter is dat die terugkomt. Je bewust worden van jouw gedachtepatronen (door middel van bijvoorbeeld mindfulness) en je gedachten vervolgens herformuleren naar neutrale of helpende gedachten, helpt je om uit een negatieve gedachtenspiraal te komen.

Het effect van helpende gedachten

Wetenschapper Barbara Fredrickson meent dat positieve of helpende gedachten ons perspectief op de wereld verbreden (waardoor we ons vaker verwonderen, open staan voor creativiteit en meer kansen zien).

Daarnaast maken ze je mentaal veerkrachtiger. Ze zorgen ervoor dat je uitdagende gevoelens, zoals verdriet of boosheid, ervaart zonder je erdoor te laten leiden. Je erkent dat de gevoelens er zijn, maar laat ze vervolgens zijn voor wat ze zijn: gevoelens die je iets willen vertellen, maar geen waarheid komen brengen.

Een helpende gedachte is bijvoorbeeld een situatie waarin iets mis ging niet zien als falen, maar als een leermoment. Door jezelf niet te veroordelen, maar de positieve kant te belichten (je weet nu in elk geval hoe het niet moet) laat je jouw gedachten voor je werken.

De voordelen van positief denken zijn eindeloos. Je ervaart minder stress (en herstelt sneller van stressvolle periodes), slaapt beter en voelt je gelukkiger. En het mooiste is misschien wel, dat je jouw positieve gedachten kunt trainen.

Hoe pak je dat aan?

Helpende gedachten creëer je door je bewust te worden van jouw negatieve gedachten en ze niet direct als waar te zien, maar ze te bevragen. Het helpt als je je gedachten en zorgen opschrijft. Dit zorgt voor meer overzicht en meer rust in je hoofd.

1. Onderzoek je negatieve gedachten

Je begint door je zorgen te onderzoeken. Dat doe je door de volgende vragen voor jezelf te beantwoorden:

Waar maak ik me zorgen over?
Welke negatieve gedachten heb ik daarbij?
Wat zijn mijn verwachtingen?
In hoeverre denk ik dat dit gaat gebeuren?
Welke emoties voel ik?

2. Kijk anders naar de situatie

Nadat je je zorgen hebt onderzocht, wil je de situatie van een andere kant bekijken. Beantwoord de volgende vragen:

Wat is het bewijs dat mijn zorgen en verwachtingen waar zijn?
Wat is het bewijs dat mijn zorgen en verwachtingen niet waar zijn?
Wat is het ergste wat er kan gebeuren?
Wat is het beste wat er kan gebeuren?
Wat is het meest waarschijnlijk wat er gaat gebeuren?
Wat is een meer helpende manier om naar de situatie te kijken?
Welk advies zou ik een vriend geven die in deze situatie zit?

3. Verander je gedachte

Met de antwoorden op de vorige vragen kun je vervolgens een meer helpende gedachte voor jezelf formuleren.

Beantwoord voor jezelf: wat is een eerlijke en helpende gedachte om mijn zorgen mee te vervangen?

Leer met mildheid naar jezelf kijken

Het ombuigen van jouw gedachtepatronen kost tijd en gaat waarschijnlijk niet over één nacht ijs. En dat is oké, zolang je je hier bewust van bent. Als je merkt dat je negatieve patronen weer de overhand nemen, word je hier dan bewust van en probeer ze weer te bevragen.

Over de tijd heen merk je dat je negatieve gedachten steeds minder hardnekkig blijven hangen. Hoewel ze er altijd zullen zijn, hebben ze je minder in je macht.

Wil je actief met jouw gedachten aan de slag en met mildheid naar jezelf kijken? In onze online training Een week voor jezelf neem je een week lang de tijd om je af te vragen hoe het met je gaat, te reflecteren, te kijken naar je automatische patronen en leer je minder kritisch naar jezelf te zijn.