Makkelijker gezegd dan gedaan #3: praten over gevoelens

‘Laat het los’, ‘Praat erover’, ‘Zorg voor jezelf’, als je ergens mee worstelt, krijg je misschien weleens tips en advies. Goedbedoeld, maar soms makkelijker gezegd dan gedaan. Flow’s Ruby gaat op zoek naar tips die wél haalbaar voelen. Deze keer: praten over gevoelens.

Praten kan helpen om je minder somber, gestrest of eenzaam te voelen. En dat is natuurlijk fijn, want het klinkt als een toegankelijke manier om je beter te voelen. Maar wat als je nou helemaal geen prater bent?

‘Belast anderen niet met je problemen’, ‘Stel je niet aan’, ‘Ze zullen me vast veroordelen’ echoot de zelfkritische stem in mijn hoofd. Ik ben nou eenmaal geen kletskous en kan ook niet altijd goed voelen en vertellen wat me dwarszit. Maar als het wel oplucht, hoe leer ik dan praten over gevoelens?

GZ-psycholoog Irene Bakker vertelt dat als je je emoties niet uit en ze opkropt, het emmertje in je hoofd uiteindelijk kan overlopen. Je kunt angstig, geïrriteerd of gestrest worden. “Maar,” vertelt Bakker, “Praten over gevoelens hoeft ook niet altijd met iemand anders, dat kan ook met jezelf. Als je emoties maar niet opkropt.” Daarom geeft Bakker tips over gevoelens delen, zowel met anderen als met jezelf.

Praten over gevoelens: 4 tips

1. Erken en herken wat je voelt

“Sommige mensen vinden het moeilijk om woorden te geven aan hun gevoelens. Maar we zien in onderzoek dat als mensen emoties niet erkennen of herkennen, ze meer stress kunnen ervaren. Als je het moeilijk vindt, kun je je emotie opdelen in een van de vier b’s: bang, boos, beschaamd en bedroefd,” vertelt Bakker.

Misschien lijkt deze tip een open deur, maar soms voel ik me best overweldigd door emoties en begrijp ik zélf niet eens wat ik voel. Best handig dus om eerst eens na te gaan wat je voelt en waarom, voordat je met jezelf of een ander in gesprek gaat.

2. Word je bewust van een eventuele zelfkritische stem

“Veel mensen veroordelen wat ze voelen. Vaak zit er een stemmetje in hun hoofd: ‘Dit is raar’ of ‘Ik moet hier niemand mee belasten,’” vertelt Bakker. “Die stem is er uit bescherming en weerhoudt mensen er soms van om over hun gevoel te praten, dus het is goed om je hier bewust van te worden.”

“Vaak weten we ook ergens wel dat die zelfkritiek niet helemaal eerlijk is,” zegt Bakker: “Want als een vriendin verdrietig is, wil je juist dat ze je daarmee ‘belast’, zodat je haar kunt helpen. Die gedachte kan helpen om over de drempel heen te komen.”

Volgens Bakker is het dus goed om de stem op te merken en te denken: hé, daar is mijn beschermende gedachte weer. Door bewust te worden van die veroordelende stem, kun je besluiten dat je er niet naar hoeft te handelen. “Het kan ook helpen om niet ‘Ik stel me aan’, te denken, maar: ‘Ik merk dat ik de gedachte heb dat ik me niet mag aanstellen.’ Of schrijf de zin op en hang hem aan de muur, zo creëer je afstand.”

3. Vraag je af: wat heb ik nu nodig?

“Soms zal dat zijn: ik wil mijn gevoel met iemand delen, of alleen voor jezelf opschrijven. Niet iedereen wil erover praten en dat hoeft ook niet; als je je gevoelens maar uit dat hoofd krijgt. Er zijn genoeg fijne manieren om uiting te geven aan dat wat je voelt. Sommigen praten met zichzelf in de spiegel.” Volgens Psycholoog Irene Bakker kan het helpen om er even voor te gaan zitten en in te tunen bij je lichaam: hoe voel ik me, heeft iets aandacht nodig?

Het kan zijn dat je dan pas merkt dat je bijvoorbeeld fronst. Zo’n lichamelijke sensatie kun je volgens Bakker weer koppelen aan een emotie. Bij mij zal een frons betekenen dat iets even tegenzat en dat ik geïrriteerd ben. Wat ik dan nodig heb? Soms even lekker klagen bij mijn moeder, en soms juist een wandeling maken of mijn gevoelens uitschrijven.

4. Begin klein

Als je graag met iemand anders over je gevoel wilt praten, maar dat toch best eng vindt, adviseert Bakker: “Begin klein. Je hoeft je gevoelens niet altijd met veel mensen te delen. Als één persoon voor jou genoeg is, kan dat ook. Het gaat erom dat je je veilig en vertrouwt voelt bij die persoon.”

“En als je het moeilijk vindt om zo’n gesprek te starten, kun je ook beginnen met: ‘Ik voel me verdrietig.’ Vaak komt een gesprek dan vanzelf op gang,” vertelt Bakker. Daarnaast is praten over emoties volgens Bakker ook een goede exposure-oefening. Dus hoe vaker je het doet, hoe makkelijker het wordt.

Praten over gevoelens: makkelijker gezegd dan gedaan

Je gevoelens met iemand delen hoeft dus niet altijd; met jezelf mag ook. Als je je gevoelens maar wel uit, want zoals Bakker vertelt: “Je emoties zijn de vuurtoren die wijst waar je heen wilt. Als je gevoelens onderdrukt, weet je op een gegeven moment ook niet meer wat je belangrijk vindt en wat je wilt in het leven. Ze vertellen je heel veel maar als je emoties steeds afhoudt, wie ben je dan eigenlijk?”

Dan zal ik dus maar wat vaker luisteren naar die vuurtoren van gevoelens. Want iemand anders of jezelf ‘belasten’ door te praten, uithuilen of klagen, kan soms best fijn zijn.