Veel mensen zweren bij een uitgebreide ochtendroutine die de toon zet voor de dag. Maar wat als je helemaal niet houdt van vroeg opstaan en liever wat later aan je dag begint?
Wetenschapsjournalist Shayla Love pleit in een artikel op Psyche.co voor leven volgens je biologische klok. Ook als dat betekent dat je de productieve ochtendroutines aan je voorbij moet laten gaan. En verschillende deskundigen zijn het met haar eens.
Circadiaans ritme
Ieder lichaam heeft een interne klok, oftewel een dag- en nachtritme dat we ons circadiaans ritme noemen. Dat ritme wordt het sterkst beïnvloed door licht en donker, maar ook wat je eet, stress, lichaamsbeweging, je sociale omgeving en de temperatuur hebben hier effect op, blijkt uit verschillende onderzoeken. Dat maakt die biologische klok heel persoonlijk.
Dat iedereen een eigen natuurlijke ritme (ook wel chronotype genoemd) heeft, betekent ook dat iedereen op andere momenten van de dag z’n energiepiek en -dip heeft. En dat spectrum van chronotypes is breed, vertelt Roberto Refinetti, gedragspsycholoog en hoofd van het Circadian Rhythm Laboratory aan de universiteit van New Orleans.
Wat jouw chronotype bepaalt? “Deels je omgeving, maar vooral je genen,” vertelt Refinetti. Dat maakt dan ook dat je chronotype een relatief stabiel gegeven is.
Vind jouw chronotype
Het helpt dan ook om je chronotype te leren kennen. Want meer leven volgens je natuurlijke ritme brengt verschillende (gezondheids)voordelen met zich mee, zoals betere slaap en een betere stemming, maar ook een normale bloeddruk, laat onderzoek zien.
Michael Breus, klinisch psycholoog en auteur van het boek The power of when: learn the best time to do everything, beschrijft vier types in zijn boek:
- Leeuwen. Leeuwen, ook wel vroege vogels, worden vroeg wakker (zo rond vijf uur ’s ochtends) en voelen zich vóór de middag het energiekst.
- Beren. Beren staan op als het buiten licht wordt, maar later dan de leeuwen. Hun piekuren liggen tussen tien uur ’s ochtends en twee uur ’s middags.
- Wolven. Wolven, ook wel nachtuilen, staan laat op en houden ervan om uit te slapen. Ze voelen zich het energiekst als de avond valt en gaan vaak rond middernacht (of soms later) naar bed.
- Dolfijnen. Dolfijnen vallen niet in een van de overige categorieën en hebben een verstoord dag- en nachtritme.
Onthoud dat dit globale types zijn en dat het kan zijn dat jij ergens net tussenin of buiten valt. Het onderzoek begint vaak bij de vraag: ben je een ochtend- of een avondmens? En wanneer pieken jouw energie, motivatie en inspiratie?
Probeer het eens een week
Als je weet wat voor type je bent, kun je hier meer naar gaan leven. Je presteert waarschijnlijk het best op de momenten dat je de meeste energie hebt.
Als jij geen vroege vogel bent, heeft het weinig zin om in de ochtend je belangrijkste taken te verrichten. Ook al laat social media je soms geloven dat juist dat de productiefste uren van de dag zouden zijn.
Volgens Breus doe je er goed aan om eens een week te proberen hoe het is om te leven naar jouw type. Word wakker op het tijdstip dat voor jou natuurlijk voelt en kijk hoe het je dag beïnvloedt.
Maak gebruik van kleine zeitgebers
Lukt het niet om je schema te matchen met je type, bijvoorbeeld omdat je werk of rooster het niet toelaat? Dan kun je met kleine manieren je circadiaanse ritme beïnvloeden in jouw voordeel. Journalist Shayla Love noemt ze zeitgebers, oftewel: tijdgevers.
Uit onderzoek blijkt dat licht zo’n tijdgever is. Heb je ’s ochtends van nature moeite met opstaan? Dan kan blootstelling aan fel (dag)licht je helpen om je ritme op gang te brengen. Ideaal voor de nachtuilen onder ons.
Meer lezen
- Kun je als vroege vogel een nachtuil worden?
- Wat betekent een uitgebreide ochtendroutine voor de rest van je dag?
- Is laat op de avond eten echt zo ongezond? Dit zegt onderzoek.
Tekst Lisanne van Marrewijk Bron Psyche.co Fotografie Unsplash/Zohre Nemati
