Wat te doen als je amper nog slaapt? 'Ik dacht dat ik gek werd, het bleek een paniekstoornis rondom slaap'

Marije sliep na haar bevalling bijna niet meer. Het dreef haar langzaam tot waanzin, tot ze hulp zocht. Wat kun je doen als je amper slaapt?

“Natuurlijk had ik wel gedacht dat ik het zwaar zou krijgen, maar niet dat de bevalling zo lang zou duren. Na twee slapeloze nachten zonder veel ontsluiting was hij, na 38 lange uren, daar: mijn eerste kind, mijn prachtige zoon Gijs. Door het dolle heen was ik, zo blij en zo trots. Maar ook: zo bang dat ik het als moeder niet goed zou doen en dat dit wonderlijke wezen iets zou kunnen overkomen. Waardoor ik, dwars door mijn immense vermoeidheid heen, ook de derde nacht op rij wakker lag.”

Afvoeren met een busje

“‘Is het normaal om niet te slapen na een bevalling’, googelde ik de nacht erna gespannen en dodelijk vermoeid. ‘Hoe slecht is het voor je als je lang niet slaapt?’ ‘Wat gebeurt er met je lijf en je hoofd?’ ‘Wat te doen als je amper slaapt?’ Zo probeerde ik mezelf naar rust en slaap te googelen, op zoek naar een oplossing, maar wat er gebeurde was het tegenovergestelde.

Ik kwam uit op pagina’s over kraampsychosen en op websites die roeptoeterden hoe essentieel goede slaap wel niet is voor je gezondheid. En terwijl de kraamhulp bleef herhalen dat ik overdag maar een beetje moest bijtanken – wat me tot waanzin dreef omdat dat al helemáál uitgesloten was – bekroop me het gevoel dat ik langzaam gek aan het worden was. Dat er maar beter een busje gebeld kon worden om me veilig en ver weg van mijn pasgeboren kind af te voeren.”

Een duidelijk signaal

“Met de kennis van nu had ik geweten wat ik op dat moment tegen mezelf had kunnen zeggen. Pas later, in therapie, leerde ik dat ik niet gek aan het worden was, maar een paniekstoornis rondom niet slapen aan het ontwikkelen was. En ik weet nu dat het me onder andere helpt om tegenover die paniek relativerende gedachten neer te zetten. Dat het jarenlang wel gewoon lukte om te slapen, dus dat ik erop kan vertrouwen dat mijn lijf daartoe in staat is. En ook: het is helemaal niet erg om een nachtje te woelen, daar kan ik de volgende dag ook best op draaien.

Het belangrijkste inzicht dat ik opdeed toen ik naar een therapeut ging voor insomnia? Dat niet slapen eigenlijk een prachtig alarmsysteem vormt. Dat het een signaal is van je lijf om aan te geven dat het tijd is om pas op de plaats te maken en goed voor jezelf te zorgen.”

Google-verbod

“Voor de paniek en de slapeloosheid na mijn eerste bevalling schreef mijn huisarts me tijdelijk slaappillen, mindfulness en een Google-verbod voor. Dat hielp goed. En na mijn tweede bevalling kon ik op hetzelfde steunpakket rekenen. Ik deed mijn klachten toen nog af als een hormonale kwestie en dacht dat het daarmee klaar zou zijn. Maar toen er iemand stierf die dicht bij me stond en ik weer radicaal de grip op mijn slaap verloor, verwees mijn huisarts me door naar een gespecialiseerd instituut voor slapelozen en een cognitief therapeut. Daar volgde de diagnose.”

Steuntje in de rug

“Ik weet dat ik niet de enige ben met slaapklachten. Bijna allemaal lopen we rond met een overbelast systeem door de stress en de druk die we ervaren, en door onze telefoon natuurlijk. Daar komt bij, leerde ik tijdens mijn therapie, dat ik van nature veel energie en een snelle actiebereidheid heb. Iemand die snel aan staat dus. Veel wandelen, genoeg sporten, het licht opzoeken, mijn hoofd leeg schrijven, die telefoon op tijd uit en geen zware gesprekken meer laat op de avond – het zijn voor mij geweldige interventies gebleken voor als er weer eens moeizame nachten zijn.

Ook hielp het dat er tegen me gezegd werd: misschien moet je naast die slaappillen ook antidepressiva overwegen – toch iets waar een stigma aan kleeft. Dat de arts daar niet een groot ding van maakte, vond ik een geruststellend idee. Het werd gewoon gezien als iets wat me tijdelijk goede ondersteuning kon bieden.”

Slaapbuddy

“Ik heb in mijn leven veel momenten gehad waarop ik dacht dat de nacht me letterlijk tot waanzin zou drijven, zo slecht vatte ik de slaap en zozeer raakte ik daarvan in paniek. Met het terugvalplan dat er nu staat, met leefregels, kennis en af en toe een pil, kan ik een leven leiden dat de moeite waard is. En kan ik op de rem trappen als ik merk dat mijn slaap weer ontspoort.

Verder blijkt praten met de mensen om me heen enorm behulpzaam. Er zijn zo veel mensen die het herkennen en problemen hebben met de nacht. Door depressie, door hormonen, door scheidingen of te veel werkdruk. Een vriendin van mij is zelfs een slaapbuddy van me geworden en ik die van haar. We snappen van elkaar hoe rot het is en hoe paniekerig het soms nog steeds kan zijn. We nemen die gevoelens altijd serieus. Doorwaakte nachten zijn vooral zo afschuwelijk omdat ze zo enorm eenzaam zijn. Het helpt dan als iemand kan zeggen: ‘Ik weet hoe het is en ik snap hoe rot je je voelt. Maar ik weet ook dat het altijd weer lichter wordt.’”