Chronische pijn: dit is het volgens een psycholoog (en zo bied je steun)

chronische pijn

Verandering, tegenslag, verrassingen die op je pad komen. Het leven kan best ingewikkeld zijn. Gelukkig hoef je het niet alleen te doen: om hulp vragen mag, dus deden jullie dat via social media. Deze keer beantwoordt psycholoog Judith Coenen van Indigo vragen over chronische pijn.

Hoe werkt chronische pijn in het lichaam?

“Bij alle soorten chronische pijn is er sprake van ‘centrale sensitisatie’, een overgevoeligheid van het pijnalarmsysteem in het lichaam. Dat betekent dat pijnprikkels vanuit het ruggenmerg versterkt worden doorgegeven aan het brein. Hierdoor worden de hersenen op den duur gevoeliger voor pijn.

Dat betekent niet dat iemand geen echte pijn voelt, het ‘tussen de oren zit’ of diegene kleinzerig is. Iemand kan daadwerkelijk een pijnprikkel krijgen die voelt alsof er letsel aan het weefsel is – bijvoorbeeld een gebroken been –, wanneer er alleen een kleine aanraking of zelfs helemaal niets aan voorafgaat. Daardoor kunnen er ook zwellingen te zien zijn in het lichaam.

Het is als een rookmelder die te vroeg piept. Hierdoor voelt iemand met een verstoorde prikkelverwerking – een verkeerd ingestelde rookmelder – veel meer pijn dan hij daadwerkelijk zou moeten voelen. Daarnaast blijkt uit onderzoek dat pijnprikkels versterkt worden doorgegeven bij stress en angst. Als gevolg van pijn, of angst voor pijn, zijn veel mensen met chronische pijn geneigd om minder te bewegen. Hierdoor gaat de conditie vaak achteruit, waardoor pijnklachten kunnen toenemen.

Ook zijn mensen met chronische pijn vaker geneigd zich terug te trekken, bijvoorbeeld omdat ze op onbegrip en gebrek aan steun van hun omgeving stuiten. Dat kan tot depressieve gevoelens leiden, wat weer samenhangt met meer pijn. Zo belanden sommigen in een vicieuze cirkel.”

Waarom stuiten zo veel mensen met chronische pijn op onbegrip?

“Er wordt niet altijd een fysieke oorzaak gevonden en dat kan tot onbegrip leiden. En het vermogen om ons in te leven en ‘mee te lijden’ met iemand, lijkt af te nemen naarmate de pijn langer duurt. Dat zie je bij partners of andere naasten en zelfs bij artsen: in het begin kunnen ze nog wel goed meeleven. Maar hoe langer de pijn duurt, hoe lastiger dat wordt.

Een verklaring hiervoor lijkt te liggen in het feit dat er een grens zit aan de mate waarin we ons kunnen inleven. Uit onderzoek is gebleken dat dezelfde hersengebieden actief zijn wanneer iemand ziet dat een dierbare pijn heeft, als wanneer diegene zelf een pijnprikkel toegediend krijgt. Er lijkt dan een beschermingsmechanisme in gang gezet te worden waarmee we proberen nare gevoelens die het ‘meelijden’ oproept, te vermijden. Dat is menselijk, jezelf beschermen tegen te veel narigheid.”

Wat is de beste manier om iemand met chronische pijn te steunen?

“Het kan al verhelderend zijn om te weten dat mensen vanbinnen echt pijn ervaren, dat er daadwerkelijk iets gebeurt in het lichaam. Dan is iemand steunen erg helpend. Wetenschappers zien dat fysieke troost zoals een knuffel helpt. Maar ook een berichtje kan veel betekenen.

Uit onderzoek weten we wel dat te veel empathie ook niet goed is. Iemand met een partner die veel uit handen neemt, heeft statistisch gezien meer kans op een slechte conditie en sociaal isolement, en daardoor meer pijnklachten. Begrip tonen is heel belangrijk, maar neem niet te veel van iemand over. Dan ontneem je diegene – goed bedoeld, maar toch – zijn autonomie en bewegingsruimte en dat helpt niet.”

Benieuwd hoe je zelf omgaat met chronische pijn en wat je eraan kunt doen? Coenen geeft in dit artikel tips.

Meer lezen

Tekst en interview Ruby Wijdenbosch  Fotografie Getty Images
Gepubliceerd op 6 november 2023

Promotional image

Van mental health tot goed nieuws

Flow nieuwsbrief

Wil je nog meer verhalen van Flow? Twee keer per week versturen we een mail met nieuwe artikelen.

SCHRIJF JE IN