Kopen we minder als we minder reclame zien? Dat is de vraag waar filosoof Gustaaf Haan van de stichting Questionmark (een denktank die zich inzet voor gezond leven op een gezonde planeet) zich over buigt in een artikel in De Volkskrant.
De tijd dat ik blij elke week door een verse stapel folders bladerde, is gelukkig voorbij. Gek genoeg voelde het lang als een traktatie: ‘yes, de nieuwe folders zijn binnen’. Allemaal boden ze me de illusie dat ze iets in mijn leven gingen oplossen.
De opbergdozen van de Blokker zouden de chaos in mijn huis oplossen, die stofzuiger van dezelfde winkel zou mij verlossen van kattenhaar, en die sportapparaten van de Aldi mij in shape brengen. O, en dan had ik ook gelijk een nieuwe sportoutfit nodig (Hema) en proteïnerepen (AH) en na een half uurtje bladeren had ik een fijne nieuwe verlanglijst.
Stoppen met altijd maar nieuwe dingen kopen
En een knagende onrust, want wanneer ging ik deze nieuwe dingen aanschaffen? Tijd vond ik in geen enkele folder. Ik ontdekte dat ik niet gelukkig werd van elke week weer nieuwe dingen zien die ik wilde hebben, schafte een nee/nee-sticker aan en het werd een stuk rustiger in mijn hoofd. Toch komen er ook zonder die folders nog dagelijks heel veel reclameboodschappen mijn kant op. Zou het niet beter zijn die boodschappen te minderen?
In een essay in De Volkskrant haalt filosoof Gustaaf Haan een onderzoek van Ipbes aan, een orgaan van de Verenigde Naties dat de laatste kennis over biodiversiteit op aarde verzamelt. Dat rapport is duidelijk, Ipbes zegt: wat we moeten veranderen is onze opvatting over hoe je moet leven. We moeten volgens het Ipbes ‘het idee van een goed en betekenisvol leven loskoppelen van almaar groeiende materiële consumptie’. Consuminderen dus, en stoppen te geloven dat het goed en fijn is altijd maar nieuwe dingen te kopen. Daarvoor is een omslag in denken nodig en minder reclame kan daarbij helpen.
In het artikel wordt een onderzoek aangehaald naar de tevredenheid van een miljoen mensen in 27 EU-landen, gecombineerd met de reclame-uitgaven over de afgelopen 30 jaar. Ze vonden een sterk verband. Telkens als in een land meer geld aan reclame wordt besteed, zakt enige tijd later de tevredenheid van mensen met hun eigen leven. ‘Eigenlijk niet zo vreemd, want tevreden mensen hebben niks nodig. Elke reclame laat zien dat er op één aspect van je leven – je auto, je haar, je kleding – nog wat te wensen over is.’ aldus Haan.
Minder reclame, meer tijd
Volgens het eerder genoemde Ipbes-onderzoek zal een wereld met minder reclame vooral tijd opleveren. Deze onderzoekers denken dat als er anders wordt nagedacht over een betekenisvol leven, er meer ruimte zal zijn voor de ‘niet-materiële dimensie van het goede leven’: sterke familiebanden, ruimte voor bezinning, kunst, spiritualiteit.
Zelf probeer ik in elk geval bewust te zijn van waarom ik iets wil kopen als ik iets wil kopen. Is de behoefte aangewakkerd door reclame, denk ik dat het product iets gaat oplossen en is dat zo, en heb ik het echt nodig? Mindful shoppen dus, een mooie manier om te consuminderen.
Tip: laat jij je vaak verleiden door reclames op social om iets aan te schaffen? Neem je dan voor altijd minstens een dag bedenktijd in te lassen. Maak een schermafbeelding van wat je wilt kopen, en kijk één keer per week die schermafbeeldingen door. Wil je het dan nog zo graag?
Meer lezen
- Meer van het leven genieten? Zeven lessen van de oude Grieken.
- Wat is er nodig om gelukkig te zijn?
- Worden we eigenlijk wel gelukkig van op vakantie gaan?
Tekst Irene Smit Bron De Volkskrant
