Bente van de Wouw van @tobehonestnl is eerlijk. Over miserabele momenten, therapiesessies, spring-een-gat-in-de-luchtdagen en het leven zoals het is. En ze maakt er illustraties over. Dit keer: over rouwen.
Ik verloor Cor, zonder waarschuwing, op een zondagavond. Cor is een kat, of moet ik ‘was’ zeggen? Ja, Cor was een kat. Want dat is het moeilijkste aan de dood, de grammatica. ‘Is’ wordt ‘was’ en ‘leeft’ wordt ‘leefde’ en zo word je in iedere zin geconfronteerd met het feit dat een kat, een hond, een mens is weggegaan en ook niet meer terugkomt. Nooit meer.
Ik wilde geen afscheid nemen. Ik weigerde. Maar de dood heeft daar schijt aan en het leven maakt het niet zoveel uit, zij laten de aardbol gewoon verder draaien. En zo stond ik op die zondagavond een uur later in het crematorium, en wees ik met mijn vinger naar de urn die ik eigenlijk niet wilde hebben, voor een beestje dat er gewoon nog had moeten zijn. Ik kon niet stoppen met huilen. De vrouw achter de balie moest het gewend zijn. Ze wachtte met de medelij op haar gezicht gestempeld tot ik ophield. Dat gebeurde niet.
En ook de dagen daarna bleef het stromen, mijn verdriet, onophoudelijk als een rivier na een fikse regenbui. Het mag niet, het mag niet, het mag niet, dacht ik tussen de snikken door. Het kan niet, het kan niet, het kan niet. De aanblik van een leeg voerbakje deed me barsten en het zien van een verlaten mandje deed me breken. En ik dacht: dit gaat nooit meer over. Dit barsten en breken en huilen en wenen. En: als ik dit al voel voor een kat, dan kan ik me steeds beter voorstellen hoe onmenselijk het moet zijn om een mens te verliezen.
Maar ooit moest het huilen stoppen en uiteindelijk was mijn eerst nog woeste rivier helemaal opgedroogd. Verdriet had zich verplaatst naar het diepe: ik voelde het nog steeds, maar ik kon het niet meer vastpakken. Ik brak niet meer bij het aanzien van voerbakjes of mandjes of speeltjes en barstte niet meer uit mijn voegen bij de gedachten aan Cor.
Ik kon weer lachen, voelde dat somberheid plaatsmaakte voor pure blijdschap. Voelde me eerst schuldig, leerde het daarna accepteren. Waar ik eerst dacht dat ik voor altijd vast zou blijven houden, voelde ik nu dat ik langzaam los begon te laten. Tot ‘het mag niet, het mag niet, het mag niet’ veranderde in ‘ga maar, ga maar, ga maar’ en ik het uiteindelijk zijn vrijheid gaf.
En dat was wat de rouw voor een huisdier me leerde. Dat het niet iets is wat je plant, of opdeelt in overzichtelijke stappen, om zo van vasthouden naar loslaten te gaan. Het is geen rechte lijn en er is een begin maar nooit echt een einde. Het bestaat niet alleen uit verdriet, maar ook uit boosheid en schuldgevoel en geluk en soms ondraagbare pijn. En dat maakt rouw een proces dat voor iedereen verschilt. Het is zo uniek als een afdruk van onze vingers, en we leren het pas kennen als leven en dood elkaar ontmoeten en de grammatica zich ermee gaat bemoeien.
- Bente’s andere columns vind je hier.
Tekst en illustratie Bente van de Wouw