Deze 5 boeken zijn schrijver Aya Sabi altijd bijgebleven

Als kind was Aya Sabi verlegen. Op de basisschool had ze weinig vrienden en was het soms moeilijk. Toch was ze niet eenzaam: ze had haar zussen en nichtjes, en hield van lezen. Deze vijf boeken zijn haar altijd bijgebleven.

“Via boeken dook ik in de levens van andere mensen. Ik kon me helemaal verliezen in de verhalen. Het was alsof ik iedere keer iemand anders mocht zijn.” Nu is ze een stuk minder verlegen, maar de liefde voor lezen is gebleven. Aya leest inmiddels ook deels voor haar werk. “Je kunt je schrijven niet verbeteren als je niet veel leest. Sommige schrijvers zeggen dat ze niks lezen als ze aan het werk zijn, omdat ze willen voorkomen dat ze te veel beïnvloed worden. Maar dat wil ik juist: beïnvloed worden, naar een hoger plan worden getild. Een goed boek raakt me zonder dat ik meteen weet waarom.”

Waarvan wij droomden – Julie Otsuka

“Dit boek las ik meer dan tien jaar terug toen ik een opleiding creatief schrijven volgde. Ik had er een warm gevoel bij. Het vertelt het verhaal van Japanse importbruiden die in de jaren twintig van de vorige eeuw naar Amerika overgebracht werden om daar te trouwen met Amerikaanse mannen. Het raakte me zo omdat het verhaal is geschreven vanuit het wij-perspectief: de vrouwen vertellen samen het verhaal van wat een collectieve ervaring is. Heel indrukwekkend en origineel. Als ik zelf schrijf, vind ik vorm heel belangrijk. Zowel in mijn verhalenbundel Verkruimeld land als in mijn roman Half leven wilde ik iets nieuws doen. Ik experimenteer graag, maar het is moeilijk om nieuwe vormen te vinden. Daarom word ik blij van een boek als dit, waarbij dat goed gelukt is.”

Het verboden dakterras – Fatima Mernissi

“Ik was vooral vanwege de introductie tot de Marokkaanse socioloog Fatima Mernissi onder de indruk van dit boek – en niet zozeer om literaire redenen. In mijn boek Half leven was zij een van de belangrijkste stemmen: ze kende de vrouwen die voor de onafhankelijkheid van Marokko hebben gevochten en heeft ze voor haar sociologisch onderzoek geïnterviewd. Daarnaast is Het verboden dakterras een bijzonder boek omdat Mernissi een brug slaat tussen westers en niet-westers feminisme. Ze kwam oorspronkelijk uit Fez, waar vrouwen vooral binnenshuis leven. Toen ze in Amerika en Frankrijk kwam, zag ze dat vrouwen daar op een andere manier vastzitten. Waar Marokkaanse vrouwen gevangen zaten in een ruimte, zaten de vrouwen in het Westen vast in hun eigen lijf, ofwel de standaarden waaraan vrouwen hier moeten voldoen over hun uiterlijk. Mernissi zag dus niet alleen de verschillen, maar ook de overeenkomsten.”

Year of the elephant – Leila Abouzeid

“Socioloog Fatima Mernissi bracht me ook op het spoor van andere Marokkaanse schrijvers, zoals Leila Abouzeid. De meeste Marokkaanse auteurs schrijven in het Frans, maar Abouzeid schreef Year of the elephant in het Arabisch, waardoor het in het Engels vertaald moest worden om het Westen te bereiken. Dat getuigt van moed. In deze semi-autobiografische roman vertelt ze het verhaal van haar echtscheiding. Het thema is het koloniale gedachtegoed dat blijft hangen nadat de kolonisten zijn vertrokken. De man van de hoofdpersoon verzette zich net als zij tegen de bezetting van hun land. Toen de Fransen in 1956 dan eindelijk uit Marokko vertrokken, bleek haar man toch zo veel van hun ideeën te hebben overgenomen dat hij van haar bepaalde dingen eiste: dat ze geen sluier droeg bijvoorbeeld en zich Europees ging gedragen. Dat wilde ze niet. Ik vond het interessant om te lezen dat die vrouwelijke hoofdpersoon helemaal niet ‘bevrijd’ wilde worden, zoals wij dat vanuit het westerse perspectief zouden noemen. Ze scheidt van haar man en gaat terug naar het dorp waar ze is geboren.”

Jij zegt het – Connie Palmen

“Dit boek over de noodlottige liefdesrelatie van de dichters Ted Hughes en Sylvia Plath vind ik een klassieker. Het klinkt misschien aanmatigend, maar ik heb alle boeken van Palmen gelezen en zie de ontwikkeling die ze als schrijver heeft doorgemaakt om op dit punt uit te kunnen komen. De verfijndheid van de taal, het ritme, hoe het allemaal klopt en in elkaar overstroomt, en ook soepel leest – dat hoge niveau zou ik zelf ook ooit willen bereiken. Palmen zet met Sylvia een vrouw in al haar complexiteit en tegenstrijdigheid neer: ze is zowel slachtoffer als dader, onderdrukt en bevrijd; ze is angstig, maar ook een geweldige dichter. Dat is wat literatuur moet doen. Het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van Ted Hughes, maar ik heb het zo gelezen alsof Sylvia via zijn kijk op haar weer tot leven komt. Hij is Palmens hoofdfiguur, maar voor mij een nevenpersonage. Sylvia heeft voor mij de overhand in het verhaal.”

Bezonken rood – Jeroen Brouwers

“Ik zal een jaar of veertien zijn geweest toen ik dit las, mijn eerste literaire boek. Omdat zijn moeder is gestorven, gaat de verteller terug in de tijd naar zijn herinneringen aan haar, onder meer hun tijd in een Japans interneringskamp. De complexiteit van het moederschap weet Brouwers heel goed te beschrijven. Het boek raakte me hard. Ik dacht: ik moet alles van deze man lezen. Vervolgens ploeterde ik me door zijn Geheime kamers. Een echte joekel, maar ik zette door want ik dacht: als ik schrijver wil worden, móét ik dit soort boeken lezen. Dat idee heb ik inmiddels wel laten varen. Sommige romans raken je en als dat niet het geval is, is dat boek op dat punt in je leven kennelijk niet voor jou van waarde. Misschien later wel, maar misschien komt dat moment ook wel nooit. Ik lees nu vooral wat ik op dit moment nodig heb en begrijp. De rest schuif ik aan de kant.”