Stilzitten en niks doen is maar op weinig momenten aan mij besteed. En als het me dan lukt om een keer stil te zitten, ben ik alsnog in m’n hoofd bezig met alle lijstjes die door m’n hoofd spoken.
Dingen die ik wil doen, plekken waar ik heen wil, gerechten die ik wil koken. Ze komen allemaal voorbij. En nu ik er toch aan denk, wat zal ik vanavond eten? En wat moet er dan op de boodschappenlijst? Je begrijpt: niks doen is vaak lastig. En stiekem ook niet aangenaam als je hersenen op zo’n moment op hol slaan. Hoe doe je dat dan wel? En geniet je er ook nog eens van?
La dolce far niente
In Italië hebben ze er een prachtig gezegde voor. La dolce far niente. Op een random website vond ik een in mijn ogen pakkende omschrijving van wat het precies betekent:
Niets doen zonder dat het gaat vervelen. Een vorm van me-time waarin je niet echt iets doet (niet slapen, niet lezen), behalve het observeren van het leven om je heen en het opladen van je batterij.
Niksen dus. En daar volledig van kunnen genieten. Dat heeft niks te maken met luiheid, maar eerder met genieten van het moment. De tijd vertraagt en je waardeert het leven in z’n puurste vorm.
Als ik het schrijf, krijg ik al kriebels. Ik wil dit. Niks doen en daarvan genieten, zonder me bezig te houden met de toekomst of onrustig te worden omdat ik niks doe (of eindeloos door Instagram te scrollen…).
Niks doen vs. mindfulness
Een aantal jaar terug verscheen in de The New York Times een mooi artikel over het Nederlandse begrip ‘niksen’. Wat betekent dat je bewust en weloverwogen tijd neemt om niks te doen.
Wederom wordt er benadrukt: dat is niet lui. En al helemaal geen tijdsverspilling. We hebben het nodig. Het is goed voor je productiviteit en mentale gezondheid in het algemeen.
En misschien wel het belangrijkste: verwar niks doen vooral niet met mindfulness. Waar mindfulness draait om het bewust in het moment aanwezig zijn, betekent niksen dat je tijd neemt om gewoon even te zijn. En dat die gedachten dan gaan dwalen, is helemaal oké.
Hoe doe je niks (zonder schuldgevoel)?
Allemaal leuk en aardig, maar hoe doe je dat nu als je het lastig vindt om stil te zitten? En – misschien nog wel belangrijker – je telefoon er geen onderdeel van uitmaakt?
1. Zoek uit waar je schuldgevoel vandaan komt
Vraag jezelf af waarom je je schuldig voelt als je eenmaal niks doet. Daag die gevoelens en gedachten uit door ze te bevragen, tipt een andere psycholoog aan mentalhealthplatform SELF. Stel jezelf een paar keer de vraag ‘wat dan?’ en kom tot de kern van je gevoelens.
Wat ligt er onder dat schuldgevoel? Misschien is je identiteit erg gelinkt aan wat je doet qua werk. Of is het belangrijk voor je dat je een goede ouder bent.
Als je weet waar het vandaan komt, kun je er iets aan doen. Ga eens in gesprek met een psycholoog, onderzoek je gevoelens door je gedachten op te schrijven. Het kan je helpen om in het vervolg te genieten van het niks doen, zonder de onrustige gevoelens te ervaren.
2. Verander je mindset
We zijn zo gewend geraakt aan druk zijn, dat niksen voelt als ‘fout’. We linken productief zijn aan druk zijn en halen daar ook nog eens onze eigenwaarde uit, vertelt psycholoog Adia Gooden aan SELF.
Maar in werkelijkheid maakt niks doen je vaak productiever dan geforceerd doorwerken. Verander je kijk op het niksen. Zie er de waarde van in en onthoud dat je juist beter uit de verf komt als je een stapje terugdoet. Of een grote sprong, voor sommigen.
Niks kunnen doen is een skill. Geen vorm van luiheid.
3. Maak er tijd voor vrij
Mensen die niet kunnen stilzitten, plannen hun agenda vaak vol. Want een lege planning voelt als stilstaan. Wat helpt is om bewust blokken in je agenda te zetten om even uit te tunen en niks te doen.
Een ochtend per weekend. Of tijdens je werkweek op de momenten dat je normaal gesproken inkakt, tipt psychoanalyst Kets de Vries in The Times.
4. Doe het op de momenten dat je toch al stilstaat
Als je in de wachtkamer bij de tandarts zit te wachten, in het bushokje, wachtende op het schoolplein op je kinderen. Vaak grijpen we naar onze telefoon op deze ‘loze’ momenten. Maar grijp deze eens aan als een moment om even helemaal niks te doen. Te staren, op te gaan in je omgeving en af te dwalen in je gedachtewereld.
5. Kijk kritisch naar je to do-lijst
Een volle to do-lijst is volgens mij de nummer één kwaal van de westerse wereld. We kicken erop en verafschuwen ‘m tegelijkertijd. Het geeft ons het idee dat we niet kunnen stilzitten, want zo veel te doen en zo weinig tijd.
Maar kijk eens kritisch naar die agenda. Is alles echt zo belangrijk als het lijkt? Deze tip van Liz and Mollie op Instagram helpt je om met een ander perspectief naar je planning te kijken.
Deel je to do-lijst op in drie lijsten:
- Ik moet
- Ik wil
- Andere mensen willen dat ik
Prioriteer je taken vervolgens per lijst. Het geeft wat meer lucht als je inziet dat niet alles wat op je lijst staat daadwerkelijk nu ‘moet’ gebeuren.
En onthoud: niksen moet, alles mag.
Meer lezen
- Van uitstelgedrag naar niksmoment.
- Niks mis met even goed piekeren.
- Hoe traagheid je leven kan redden.
Tekst Lisanne van Marrewijk Fotografie cottonbro studio via Pexels.com
Gepubliceerd op 16 februari 2023, laatst bewerkt op 15 mei 2024
