Te moe voor je hobby? Dan ontbreekt misschien een van deze 6 dingen

Het is verleidelijk om vrije uren door te brengen met getuur op een of ander scherm. Maar een tikje zonde van de tijd is dat wel. Het alternatief? Begin een nieuwe hobby. Zes tips voor een goede start.

Onze vrije tijd is de afgelopen tien jaar in uren niet verminderd, maar onze telefoons hebben de manier waarop we die tijd invullen enorm veranderd. En daarmee doen we onszelf tekort. Actieve hobby’s hebben namelijk aantoonbaar positieve effecten op onze psyche.

1. Helemaal in flow

Natuurlijk moet een activiteit je vooral aanspreken. Maar het is slim om bij het kiezen van een hobby ook op andere elementen te letten. Een van die elementen is of je ervan in flow kunt komen: een toestand van opperste concentratie waarbij je de tijd en de wereld om je heen vergeet.

Wie vaak in flow is, voelt zich structureel gelukkiger dan wie zelden of nooit in deze staat verkeert. De constante afleiding, pushberichten en prikkels die via een beeldscherm tot ons komen, zijn dodelijk voor flow. Je kunt er juist wel in komen wanneer je beweegt, een nieuwe vaardigheid leert of een instrument bespeelt.

Ook handwerken zorgt voor focus op het hier en nu en de intense concentratie die nodig is voor flow. De Britse boekredacteuren Arzu Tahsin en Rosemary Davidson schreven hierover het boek Craftfulness – Werk met je handen, ook voor je hoofd.

2. Mentale time-out

Tahsin en Davidson beschrijven hoe ze aan de keukentafel al fröbelend door alle lastige fasen in het leven heen kwamen: gezondheidsproblemen, depressies en scheidingen. “Wanneer we weinig fut hebben, krijgen we energie door iets te maken. Wanneer we van streek zijn, maakt handwerk ons weer kalm.”

Dit zou kunnen komen doordat ze tijdens hun handwerk ‘ongericht kunnen denken’. Dit is het tweede element waarop je kunt letten bij de zoektocht naar een hobby.

Sonja Lyubomirsky, hoogleraar psychologie aan de universiteit van Californië noemt deze perioden van mentale time-out even belangrijk voor de hersenen als gezond eten en beweging is voor ons lichaam. Uit onderzoek blijkt dat ze vooral van vitaal belang zijn voor onze creativiteit, productiviteit en geestelijke gezondheid.

In 2012 publiceerden neurowetenschapper Mary Helen Immordino-Yang en haar collega’s van de universiteit van Californië bijvoorbeeld een studie waaruit bleek dat die momenten van ongericht, naar binnen gekeerd denken essentieel zijn voor het verwerken van persoonlijke herinneringen. Ook schept het ruimte voor reflectie over sociale gevoelens of over wat je belangrijk vindt voor de toekomst.

3. Welbestede uren

Mensen worden gelukkig wanneer ze ergens vooruitgang in boeken; wanneer ze zichtbaar of merkbaar iets onder de knie krijgen. Psychologen noemen dat ook wel mastery en dat gevoel treedt op bij vrijwel alle hobby’s waarin je regelmatig tijd stopt: van pottenbakken tot golfen.

Uit een recent Brits onderzoek bleek dat mensen die veel tijd besteden aan een hobby meer vertrouwen hadden in hun probleemoplossend vermogen op het werk. Voorwaarde is wel dat de vaardigheden die worden aangesproken bij de hobby anders zijn dan die je nodig hebt op het werk. Ook dat is een element om op te letten bij je keuze.

4. Begin vandaag

Wil je ook graag een hobby? Voor meer geluksmomenten, zelfvertrouwen en vrije tijd voor je brein? Begin er dan meteen mee. Want wie vandaag iets creatiefs doet, voelt zich morgen al beter. De Nieuw-Zeelandse psycholoog Tamlin Conner ontdekte dit tijdens een onderzoek met 658 deelnemers.

De dagen nadat de proefpersonen iets creatiefs hadden gedaan, zoals schrijven, tekenen, muziek maken of iets origineels bedenken, waren ze overduidelijk positiever gestemd. Ze hadden meer energie en waren enthousiaster en tegelijkertijd kalmer en tevredener. Daarnaast ervoeren ze hun dagen als betekenisvoller en waren ze meer geïnteresseerd in anderen. Dus: hup, aan de slag.

5. Mijn eigen meesterwerk

Zelf iets maken vervult ons met trots. Gedragseconoom Dan Ariely van Duke University noemt het ‘ietwat overdreven geluksgevoel bij dingen die we zelf hebben gemaakt’ het Ikea-effect. Daar kwam hij op nadat hij merkte hoe voldaan hij zich voelde nadat hij met succces een ladekast van de meubelgigant in elkaar had gezet.

Tijd en moeite investeren leidt volgens Ariely tot een groter gevoel van eigenaarschap: je creaties worden onderdeel van je identiteit waardoor ze meer betekenis krijgen en je er meer van geniet.

6. Plan tijd in

Psycholoog Paraskevas Petrou van de Erasmus Universiteit Rotterdam doet onderzoek naar leisure crafting: actief aan de slag gaan met vrijetijdsbesteding.

Uit zijn onderzoek blijkt dat wie zijn vrije tijd bewust vult met dingen die bijdragen aan de doelen in zijn leven wordt beloond met een groter gevoel van groei, contact met anderen, zingeving en tevredenheid, dan iemand die maar ziet hoe zijn vrije uren verlopen.

Ga dus een tijdje structureel en planmatig aan de slag en ervaar de positieve effecten. Hierdoor pak je op gegeven moment als vanzelf je gitaar of heb je al op weg naar huis zin om verder te gaan met dat schilderij.

In 3 stappen een hobby

1. Onderzoek je behoeften: bij het kiezen van een nieuwe activiteit helpt het om na te denken over je behoeften. Wil je graag creatief zijn, actiever of fitter worden, meer lezen, mensen leren kennen, met je handen bezig zijn of tot rust komen na het werk? Wat is voor jou belangrijk?

2. Ontdek welke hobby bij je past: schrijf komende week op:

1. Dingen die je leuk vindt of altijd al eens hebt willen doen
2. Welke guilty pleasures kun je omzetten in een hobby? 
3. Welke hobby’s heb je ooit gehad en waar werd je vroeger blij van?
4. Wat zijn dingen waardoor je de tijd vergeet? 

3. Maak een keuze: tijd om een keuze te maken. Doe dat aan de hand van minstens een van deze drie voorwaarden:

• Je kunt met deze activiteit de stress van de dag vergeten.
• Je kunt je er nog in ontwikkelen. Beginner zijn is geen probleem, integendeel. Door te oefenen, boek je vooruitgang en het gevoel van mastery dat daardoor ontstaat, geeft ook op andere gebieden extra zelfvertrouwen.
• De hobby vergt concentratie en samenwerking tussen hoofd en handen. Dat vergroot de kans op heilzame ongerichte denkprocessen en flow.

Dit is een ingekorte versie van een artikel dat eerder verscheen in Psychologie Magazine. Meer lezen? Ga naar Psychologie Magazine om niets te missen.

Graag een nieuwe hobby beginnen? Bekijk de online training van Flow: Zines maken.

Meer lezen

• Flow Book for Paper Lovers.
• Nu in de winkel: nieuwe Flow Book for Paper Lovers (editie 12).
• Vaker creatief bezig zijn? Zo maak je ruimte vrij voor je eigen creativiteit.

Fotografie Casey Chae/Unsplash
Gepubliceerd op 14 juni 2025